Bireysel veya takımlı fark etmeksizin rekabetçi spor türlerinde kurallar mevcuttur. Kurallar spordaki adaletin sağlanması, oyun sınırlarının netleşmesi, tarafların hazırlık aşamasının sağlanması, rekabetin ve seyir zevkinin düzenlenmesi gibi özelliklere sahiptir. Kurallar branşlar arası değişiklik gösterebildiği gibi aynı branşta farklı kurallar uygulanabilir.
Spor kuralları branşına göre yetkili federasyon veya organizasyon tarafından belirlenir ve her turnuva öncesi güncellenir. Kural güncellemeleri her zaman kuralların değiştiği anlamına gelmez. Eski kuralların geçerliliğini koruduğu da bildirilebilir. Kurallar sporcuların sağlıklarını, can güvenliğini, taraftar etkileşiminin sınırlarını, taktik ve stratejik desteğin şartlarının düzenlenmesi gibi alanları kapsayabilir.
Hakemlik, bir spor müsabakasını, o sporun resmi kuralları çerçevesinde yöneten, denetleyen ve sonuçlandıran tarafsız bir yetkilidir. Hakem görevlerinin odak noktası oyundur. Sporcuları cezalandırmak üzerine bir amacı yoktur. Oyunun akışına ve ruhuna aykırı durumlarda oyunun sağlığı için sporcular cezalandırılabilir. Bu özelliği ile hakemler hem yönetici hem yönlendiricidir.
Hakemler kuralları uygulayarak oyunun adil ve kurallara uygun bir şekilde ilerlemesini sağlarlar. Saha/stadyum koşulları, oyun çizgileri ve ekipmanlarını kontrol etmek hakemin görev alanına girer. Oyunun süresinden de hakemler sorumludur. Oyunun çeşitli alanlarında duraklamalarda bulunabilir ve mücadele süresini uzatabilirler. Hakemler kuralların ve oyun biçiminin yönetilmesinin yanı sıra sporcular üzerinde de söz sahibidir.
Sportmenlik dışı durumlar, disiplin ihlalleri ve sert davranışlar hakem tarafından cezalandırılabilir. Hakem kararlarının taraftar etkisinde verilmemesi esastır. Hakem ayrıca sporcu ve saha elemanlarının güvenliğini organize eder. Riskli görülen durumlarda (tribün olayları, hava durumu olumsuzluğu vb.) mücadeleyi tatil etme hakkına sahiptir.
Hakemlik olmanın şartları branşlar ve federasyonlar arasında değişiklik gösterebilir. Genel şartlar benzerdir. Hakemlerin istisnalar haricinde en az 18 yaşını doldurmuş olmaları ve eğitim seviyelerinin asgari olarak lise mezunluğu olması gereklidir. Ayrıca spor okullarının ilgili alanlarından mezun olan kişilerin hakemlikte avantajı mevcuttur. Hakemlerde spor yapmaya engel olmayacak sağlık kondisyonuna sahip olma şartı mevcuttur.
Adli sicillerinin de temiz olması gerekir. Başvuru şartlarını karşılayan adaylar ilgili federasyonların yılda ortalama 1-3 kez açtıkları "Hakem Aday Adayı Kurslarına" başvurmaları gerekir. Başvuru sırasında ilgili federasyonun talep ettiği belgelerle (diploma, nüfus cüzdanı, sağlık raporu, adli sicil kaydı, fotoğraf) başvuru süreci tamamlanır.
Başvurusu hakkını elde eden adaylar, federasyon tarafından düzenlenen kurslara katılır. Kurslarda ilgili oyunun teorik tüm planları öğretilir ve saha içi pratik uygulamalar yaptırılır.
Kurs sonunda, hakem olabilmek için genellikle üç tür sınav yapılmaktadır. Bunlar teorik bilgileri içeren yazılı sınav, saha içi senaryolardan hazırlanan pratik sınav ve kondisyon testidir. Kondisyon testleri ilgili branştaki azami fiziksel ve zihinsel kondisyona sahip olma derecelerini içermektedir.
Sınav sürecini başarıyla geçirenler stajyer hakem olarak mücadelelerde görev almaya başlar. Tecrübe kazanımı stajyer hakemlerin ana hakem olmalarını sağlarken saha içi performansı federasyonca kademelerinin yükselmesini sağlamaktadır.