Spiral, birçok kadın için mükemmel bir doğum kontrol seçimidir. Bununla birlikte, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar açısından yüksek risk altında olan kadınlar için en iyi seçenek değildir.
Cihaz, uterusa yerleştirilen T şeklinde plastik bir çerçevedir. Hamileliği önlemek için spermin yumurtaya ulaşmasını veya döllemesini önlemek için servikste mukusu kalınlaştırır. Rahim zarını inceltir ve yumurtlamayı kısmen bastırır ve yerleştirildikten sonra beş yıla kadar hamileliği önler.
Spiral takılması öncesinde muayene yapılması çok önemlidir. Genellikle spirali adetin son günlerinde uygulamayı tercih ederiz. Rahim ağzının daha açık olduğu ve uygulamanın daha kolay olduğu dönemlerdir. Dolayısıyla lokal anestezi uygulanabilir, ama çoğu hastada bu dönemde lokal anestezi uygulamadan da spiral yerleştirmek mümkündür.
Hastalar adetli olmadıkları dönemin bir ay öncesinde jinekolojik muayene yaptırmalıdırlar. Bu dönemde herhangi bir akıntı olup olmadığı değerlendirilir, tedavi edilmesi planlanır. Tedavi sonrasında da adetin yoğunluğunun azaldığı son günlerde uygulanır.
Spiral uygulaması, poliklinik koşullarında yapılan, oldukça basit bir uygulamadır. Jinekolojik muayenede spekülüm uygulanır. Genellikle vajen içerisi antiseptik bir solüsyon ile temizlenir. Ardından bir uygulama tüpü içerisinde spiral ayarları yapılır. Bunun öncesinde mutlaka ultrason yardımıyla rahim boyutları değerlendirilir. Ona uygun spiral ayarlanarak uygulama tüpü rahim içerisine yerleştirilir. Ardından tüp çıkarılır, spiral rahim içerisine bırakılır ve ipleri kesilir. Genellikle işlem öncesinde ağrı kesici kullanılması istenir.
Spiral kullanımı, özellikle uzun süreli ve etkili koruma isteyen kadınların tercih ettiği bir yöntemdir. Günlük olarak doğum kontrol yöntemi uygulamak istemeyen kadınlar daha çok tercih etmektedir.
Emziren, diyabeti olan kadınlarda, 35 yaş üzerinde sigara içen kadınlarda genellikle doğum kontrol haplarını önermeyiz. Bu kadınlarda spiral tercih edilebilir. Özellikle adet kanamaları çok yoğun ya da ağrılı olan hastalarda, doğum kontrol yönteminin yanı sıra aynı zamanda tedavi amaçlı hormon içeren spiraller uygulanır. Bu hastalarda kanama miktarını ve kanama süresini, adet ağrılarını azaltıcı etkiler vardır.
Daha önce spirali başarılı şekilde kullanmış kadınlarda, yeniden uygulama yapmak daha kolaydır. Pratikte doğum yapmış ya da kürtaj yaptırmış kadınlar tercih edilse de, hiç doğum yapmamış kadınlarda da spiral uygulamak mümkündür.
Spiralin, gebelik şüphesi olan kadınlarda, sebebi bilinmeyen anormal vajinal kanamaları olan kadınlarda, genital kanser şüphesi bulunan kadınlarda uygulanmaması gerekir.
Birden çok partneri olan, dolayısıyla cinsel yoldan geçici rahatsızlıklar yaşaması açısından riskli kadınların tercih etmemesi gerekir.
Rahimde yapı bozukluğu olan, doğuştan anomalisi olan rahimlerde tercih edilmez. Rahim içerisinde submüköz adı verilen miyomlarda ya da rahim duvarında çok büyük yer kaplayan miyomlarda spiral uygulaması etkili olmayabilir, kayma daha çok görülebilir.
Pıhtılaşma bozukluğu olan ve ilaç kullanan hastalarda spirali tercih etmemek gerekir. Onun yerine hormon içeren spiral kullanılabilmektedir.
Spiral güvenli bir yöntem olmakla birlikte bu konuda hasta seçimi önemlidir.
Spiral etkili bir doğum kontrol yöntemidir. Güvenlidir, koruma oranı yüksektir. Uygulandıktan hemen sonra etkisini göstermektedir. Spirali çıkardığımız zaman gebeliği yeniden elde etme imkanı hızla normale dönmektedir.
Spiral varlığında emzirme etkilenmemektedir. Özellikle diyabetik kadınlarda tercih edilebilmektedir. Uzun süreli koruma sağlaması, dış gebeliğe karşı koruyucu etkileri, genelde enfeksiyonu önleyici etkilerinden dolayı tercih edilen avantajlı bir yöntemdir.
Spiral güvenli bir doğum kontrol yöntemidir. Spermlerin yumurtayı dölleme fonksiyonlarını azaltırlar. Döllenmiş yumurtanın rahim içerisine yerleşmesini engellerler. Özellikle hormon içeren spiraller her adet döngüsünde rahim içerisinde oluşan dokunun artmasına neden olurlar. Dolayısıyla kanama miktarını azaltıcı etkisi vardır.
Sistemik olarak çok az yan etkileri olsa da, bu sistemik etkiyle kana karışan progesteron aynı zamanda yumurtlamayı da bir miktarda baskılar.
Dolayısıyla spiral varlığında gebe kalma oranı ortalama yüzde 3'tür. Bakırlı spiraller için bu oran yaklaşık yüzde 0.5'tir. Hormon içeren spiralde gebe kalma oranı bir yıl içerisinde yaklaşık binde 2'dir. Oldukça etkili bir koruma yöntemidir. Özellikle uzun süre kullanan hastalarda, diğer doğum kontrol haplarına ve mekanik yöntemlere göre yüksek bir başarı sağlar.
Spiralin yan etkileri oldukça azdır. Hastalar yaklaşık yüzde 15 civarında ağrı ve kanama nedeniyle şikayetçi olabilir, bu kişilerde çıkarılması gerekebilmektedir.
Bakır içeren spiraller ortalama adet kanamalarını birkaç gün uzatmaktadır. Hormon içeren spiraller ise kanamayı yüzde 50 civarında azaltırken, kadınların yaklaşık iki sene içerisinde yüzde 40'ında adetler tamamen kesilmektedir. Bu etkiler tamamen geri dönüşümlü etkilerdir, spiral çıkarıldığı zaman normal adet döngüsü yeniden dengelenmektedir.
Progesteron içeren hormonlu spirallerin kana karışması nedeniyle, bazı hastalarda çok ender akne veya tüylenmede artış izlenebilmektedir. En önemli yan etkileri kanama ve ağrı olsa da vajinal akıntıda da artış izlenebilir. Bunlar mutlaka değerlendirilmeli, herhangi bir enfeksiyon varsa tedavi edilmelidir.
Spiral çıkarılması, uygulamasına göre çok daha kolay bir işlemdir. Poliklinik koşullarında vajinal muayene ile spekulum uygulandıktan sonra, spiralin ipleri rahim ağzında izlendikten sonra yavaşça çekilir.
Bazı hastalarda spiralin ipleri yerinde görülemeyebilir. Ultrason spiralin yerleşimi konusunda bilgi verir. Spiral rahim içerisindeyse ve iplerine ulaşamıyorsak, bazı hastalarda uyutarak ultrason eşliğinde spirali çıkarmak mümkün olabilmektedir. Bunu başaramadığımız hastalarda, rahim içerisine kamerayla girilerek spirali bulunduğu yerden çıkarmak mümkün olabilmektedir. Bunlar ender görülen durumlardır.
Spiral kayması, rahim içerisine yerleşmiş olan spiralin aşağı doğru inmesidir. Tüm hastalarda spontane kayma yaklaşık yüzde 5 civarında izlenir. Genç yaşta spiral uygulanan kadınlarda daha sık görülmektedir.
Miyomları olan hastalarda eğer ameliyat düşünülmüyorsa, yoğun kanamaları azaltmak amacıyla da hormon içeren spiral uygulayabiliriz. Ama özellikle miyom rahim içerisindeki boşluğu düzensiz bir hale getirmişse, miyomun etkisiyle spiraldeki kayma daha sık görülebilmektedir. Bu hastalar ipin daha uzun olduğunu fark edebilirler. Genellikle hormon içeren spiralli kadınlarda adet miktarı azalmıştır. Ama spirali kayan kadınlarda daha yoğun adet kanamaları şikayeti görülebilir. Akıntıda bir miktar artış, kanama miktarında artış, kasık ağrılarında artış izlenmektedir.
İşlem öncesinde bir antibiyotik baskılaması planlanarak spiral çıkarılır, akabinde yeni bir spiral takılması mümkündür.
Hormonlu spiral, klinikte sadece doğum kontrol yöntemi olarak değil ama aynı zamanda tedavi olarak da kullandığımız bir yöntemdir. Adeti yoğun ve çok ağrılı olan bir hastada tercih edilen bir yöntemdir. Progesteron içeren bir spiraldir. Gün boyu rahim içerisine hormon salınımı yapar. Bu hormonun etkisiyle kanama miktarı azalacaktır. Adet miktarını yaklaşık yüzde 40-50 civarında azaltıcı etkisi vardır. Kadınların yüzde 30 ile 40'ı iki senenin sonunda adet görmeyecektir. Ama bu etki tamamen geçicidir. Spiral çıkarıldığı zaman doğurganlık eski haline dönecektir.
Etki mekanizması, spermin fonksiyonlarını azaltmak, döllenmeyi azaltmak, döllenmiş yumurtanın rahim içerisine yerleşimini engellemek, progesteron etkisiyle yumurtlamayı baskılamaktır.
Hormon içeren spiraller daha çok tedavi amacıyla kullanılır. Rahim içerisindeki dokunun rahim dışına yerleştiği hastalarda ki bunlar genellikle adetleri çok ağrılı olan hastalardır, bu hastalıkların ilerlemesini baskılayıcı özelliği nedeniyle tedavi amacıyla kullanılır. Kanama bozukluğu olan, pıhtılaşma bozukluğu olan, pıhtılaşmayı engelleyici ilaç kullanan hastalarda özellikle kanamaları azaltmak amacıyla bakır içeren spiraller tercih edebilir.
Şeker hastası olan ve emziren kadınlarda da tercih edilen bir yöntemdir. Genellikle 5 sene civarında kullanılır, bu süre sonunda hormon salınımı azalmaktadır. O yüzden 5 senede bir değişimi planlanır.