Uygurlar tarihte yerleşik hayata geçen ilk Türk toplumu olmasıyla dikkat çeker. Uygur Devleti kurulduğu çağda, komşu medeniyetleri, kültürel ve yaşamsal açıdan etkilemesiyle ön plana çıkmıştır. Ayrıca Uygur Devleti tarihte kurulan en eski Türk devletleri arasında yer alır. Orta Asya’da kurulan devlet, Türk kültürünün gelişmesine katkı sağlamıştır. Uygur Devleti ne zaman, nerede kuruldu?
Tarihte Türkler Orta Asya'da, Anadolu'da ve Avrupa'da birçok devlet kurmuş ve kuruldukları coğrafyada bulunan yerel halkı yönetmişlerdir. Kurulan Türk devletlerindeki fetih inancı ve askeri başarılar, boy veya beyliklerin devlet kurma arzusunu desteklemiştir. Asya Hun Devleti, Göktürk Devleti, Uygurlar ve Avrupa Hun Devletleri, tarihte kurulmuş ilk Türk devletleri arasında yer alır. Peki, tarihte bilinen ilk Türk devletleri hangileridir?
Koronavirüs karantinası bahanesiyle Çin tarafından Doğu Türkistan’da uygulanan sokağa çıkma yasağı ile halkın açlıktan ölüme terk edilmesini protesto eden Uygurlar, İslam dünyasına seslenerek kendilerine sahip çıkılması çağrısında bulundu. Doğu Türkistan Milli Meclis Başkanı Seyit Tümtürk “Dünya Sağlık Örgütü Çin’in virüsü bahane ederek bir milleti topyekûn katletmesine göz mü yumacak?” diye sordu.
ABD Kongresi’nin, Çin'in Uygur Türkleri politikası nedeniyle Şincan Özerk Uygur Bölgesi’nden gelen mallara yasak getiren tasarıyı onaylaması Türkiye’de yaşayan Doğu Türkistanlılar’ı memnun etti
ABD, Çin hükümetinin Uygurlara yönelik insan hakları ihlallerini gerekçe göstererek Pekin'e yönelik yaptırımlarını genişletiyor.
BM’ye üye 40'tan fazla ülke, Çin'in etnik Uygurlar ve diğer Türki Müslümanlar’a yönelik muamelesinden duyduğu kaygıyı ifade etti. Yazılı açıklamaya Türkiye de ilk kez imza attı
Uluslararası Doğu Türkistan STK'lar Birliği’nin çağrısıyla Çin'in İstanbul Başkonsolosluğu yakınında toplanan yaklaşık 500 protestocu, ellerinde Doğu Türkistan bayraklarıyla Çin aleyhine sloganlar attı
Yıllar önce Çin'den kaçarak Afganistan'a yerleşen Uygurlar, şimdi hem Taliban yönetiminin acımasız uygulamalarından hem de Çin'i kapılarında bulmaktan korkuyorlar.
Amerikan Senatosu, Uygurlar ve bölgedeki müslümanlara yönelik uygulamalar gerekçesiyle, Çin’in Sincan bölgesinden her türlü ürün ithalatına yasak getirme kararı aldı
BBC Panorama programının araştırmasına göre, duygu tanımı için kullanılan yapay zeka ve yüz tanıma teknolojisi Sincan'daki Uygurlar üzerinde denendi. BBC'ye konuşan bir yazılım mühendisi, bölgedeki polis merkezlerine bu sistemleri yerleştirdiğini öne sürdü.
BBC Panorama programının araştırmasına göre, duygu tanımı için kullanılan yapay zeka ve yüz tanıma teknolojisi Sincan'daki Uygurlar üzerinde denendi. BBC'ye konuşan bir yazılım mühendisi, bölgedeki polis merkezlerine bu sistemleri yerleştirdiğini öne sürdü.
İnsan hakları kuruluşu Uluslararası Af Örgütü, Çin'in Uygurlar ve diğer Müslüman azılınlıkların yaşadığı ülkenin kuzeybatısındaki Sincan'da insanlığa karşı suç işlediğini söyledi.
Çin’den Türkiye’ye kaçan üç Uygur Müslümanı, Çin’in Uygur Özerk Bölgesi Şincan’da Çinli yetkililer tarafından nasıl işkence gördüklerini ve kürtaja zorlandıklarını anlattı
BBC Panorama programının araştırmasına göre, duygu tanımı için kullanılan yapay zeka ve yüz tanıma teknolojisi Sincan'daki Uygurlar üzerinde denendi. BBC'ye konuşan bir yazılım mühendisi, bölgedeki polis merkezlerine bu sistemleri yerleştirdiğini öne sürdü.
Çin’in Uygurlar’a yönelik baskıcı politikaları, ABD Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu’nda tartışıldı. Türkiye ve diğer Müslüman ülkelerin duruşları da gündeme geldi
Türkiye, Corona virüsü salgınıyla mücadelede aşı konusunda Çin ile yaptığı anlaşmalara uyumu beklerken, Uygurlar konusunda gerilim yaşıyor. Çin’le ilişkilerdeki son durumu akademisyenler VOA Türkçe için değerlendirdi
ABD-Türkiye ilişkilerinde S-400’ler konusunda bir adım atılmadığı takdirde iyileşme değil, yeni yaptırım olacağını belirten Soner Çağaptay, Türkiye’nin Uygurlar konusundaki tavrının ABD’yle ilişkilerinin yönünü belirleyebileceği yorumu yapıyor
Türk Dışişleri Bakanlığı, İyi Parti lideri Akşener’le Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Yavaş’ı hedef alan sosyal medya paylaşımları nedeniyle Çin’in Ankara Büyükelçisi Liu Shaobin’i bakanlığa çağırdı
İstanbul'daki protesto eylemi sırasında Uygurlar adına konuşma yapan Mirzah Ahmet İlyasoğlu, Çin’e karşı tüm dünyadan ortak tepki gelmesini beklediklerini ifade etti
İnsan Hakları İzleme (HRW) örgütü, Çin’de Uygurlar ve diğer Müslüman azınlıklara yönelik kovuşturma ve hapis cezalarının sayısında belirgin artış gözlendiğini açıkladı.
Çin’den kaçıp Türkiye’ye sığınan Uygur Türkleri, iki ülke arasındaki ‘suçluların iadesi’ anlaşması nedeniyle endişeli.
Grup, Doğu Türkistan’daki akrabalarından haber alamadıkları gerekçesiyle Çin’in İstanbul Başkonsolosluğu önünde protesto gösterisi düzenledi
İngiltere'de Uygurların haklarıyla ilgili çalışan kuruluşların başvurusu ile hazırlanan bir hukuksal çalışma, Çin'in Uygurlara karşı izlediği politikanın 'soykırım' sayılması için 'ikna edici' bir dosya oluştuğu sonucuna vardı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Çin yönetimine Uygurlar, Tibetliler ve Hong Konglular’a karşı baskıcı politikalarıyla ilgili uyarıda bulundu
Türkiye’de yaşayan Uygurlar, Çin Halk Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçiliği’nin bulunduğu bölgede, Çin’de baskıya uğrayan yakınlarından haber alamadıkları gerekçesiyle dünyaya seslerini duyurmak amacıyla nöbet tutuyor
Türkiye ile Çin arasında son yıllarda gelişen ekonomik ve sosyal ilişkiler, Çin'de zulüm gördükleri gerekçesiyle Türkiye'ye sığınan Uygur Türkleri arasında endişeye neden oluyor.
Çin'deki baskılardan kaçarak Türkiye'ye sığınan Uygurlar, Türkiye'yle Çin arasında imzalanan suçluların iadesi anlaşmasının TBMM'de onaylanmasından endişeli
İngiltere Çin’in Şincan Uygur Özerk Bölgesi’yle bağlantılı ürünlerin ülkedeki tedarik zincirine girmesini engellemek amacıyla şirketlere yönelik yeni düzenlemeler getireceğini açıkladı
Türkiye’de yaşayan Uygurlar Çin’deki aileleriyle dijital gözetim ve kontrol mekanizmaları nedeniyle haberleşemiyor.
Bir grup Cumhuriyetçi ve Demokrat senatör, Çin’in Uygur halkına yönelik insan hakları ihlallerini “soykırım” olarak tanıyan bir karar tasarısı hazırladı
Uluslararası Doğu Türkistan Teşkilatlar Birliği’nin çağrısıyla Beyazıt Meydanı'nda gösteri düzenlendi. Çin Halk Cumhuriyeti'nin 71'inci kuruluş yıldönümü olan 1 Ekim 1949’u Uygurlar, Doğu Türkistan'ın işgali olarak kabul ediyo
Türkiye’deki Uygur aktivistler, Türk yetkililerin kendilerine yönelik baskıları arttığını söylüyor ve Ankara’nın Çin’in lobisinden etkilenmeye başladığına dair korkularını dile getiriyorlar
Aralarında Apple ve Nike'ın da yer aldığı çok sayıda büyük şirkete, zorla çalıştırılan Uygur Türklerinin ürettiği parçaları kullanmamaları için çağrı yapıldı.
Guardian gazetesinde yer alan bir haberde, Türkiye'de yaşayan Dilara adlı bir Uygur kadını ve ailesinin başına gelenler üzerinden, Çin'in 'model vatandaş' kriterlerine uyan Uygurların bile toplama kamplarından kurtulamadığı belirtildi.
Pekin’in yürüttüğü zorunlu aile planlaması sonucunda, Uygurlar arasında doğum oranı üç yılda yüzde 60 azaldı. Uygurlar'a karşı kürtaj ve kısırlaştırma dahil sert doğum kontrolu yöntemleri uygulanıyor. Pekin’in ‘’yalan haber’’ dediği iddialara ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise sert tepki gösterdi
DW’nin aylar süren araştırması, Çin hükümetinin kamplarda tuttuğu Uygurları, kendi "suçlarını seçmeye" zorladığını ortaya koydu.
Bazı uzmanlar ve Uygurlar, Türkiye'yi, Çin'in ekonomik ve siyasi nüfuzu nedeniyle Uygurlar'ın maruz bırakıldığı muameleye sessiz kalmakla eleştiriyor
AP haber ajansının edindiği bir rapor, Çin’in çoğunluğu Müslüman Uygurlar olmak üzere toplu kamplara gönderdiği kişileri işledikleri suçlara göre değil, dini inançlarına ve günlük faaliyetlerine göre belirlediğini ortaya koyuyor
"Uygurlar da dahil olmak üzere Müslümanlara yönelik dünya genelinde uygulanan baskıların varlığı tüm taraflar nezdinde kabul edilmelidir"
AP Uygurlar ve diğer Müslüman azınlıklara yönelik baskı rejiminden ötürü Çin yönetimini kınadı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İİT'nin 50. kuruluş yıl dönümü etkinliğinde konuştu: - "İsrail, Filistin yurdunun etnik temizliği ve ırkçı bir rejim yaratma hayalini hiçbir zaman gerçekleştiremeyecektir" - "Kudüs dahil olmak üzere Filistin topraklarının işgali devam etmektedir. Bellek kaybı ve ikiyüzlülüğe karşın Filistin halkının haklarının elde edilmesi için tek umut Müslümanların birliğidir" - "Rohingyalar, Uygurlar, Keşmirliler, Kıbrıslı Türkler, Batı Trakya'daki Türk azınlık ve diğerlerinin haklarını savunma ve tanıtma çabalarımız artırılmalıdır"
Sincan Uygur Özerk Bölgesi Valisi Shohrat Zakir, "merkezlerde Mandarince, hukuk, mesleki beceriler ve radikalleşmeye karşı eğitim alan herkesin mezun olduğunu ve sağlam bir iş bulduğunu" savundu - Bölgedeki Uygurlar ve diğer Müslüman azınlıklar ise aile üyelerinin keyfi olarak hala bu kamplarda tutulduğunu belirtiyor
"Çin heyetinin, Uygurlar konusunda ilk elden bilgi sunmak üzere Türkiye'ye gelmesi olumludur"
Çin hükümetinin Uygurlar ve diğer azınlıkları tuttuğu toplu kampların nasıl işlediği ve buralarda azınlıklara uygulanan baskılara ilişkin ayrıntıların yer aldığı gizli belgeler medyaya sızdırıldı. Belgeler dünya genelindeki belli başlı medya kuruluşları tarafından yayınlandı
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İİT'nin 50. kuruluş yıl dönümü töreninde konuştu: - "Gazze sokaklarında özgürlüğü ve onuru için yürüyen küçük bir çocuktan, Kudüs'ün işgali ile ırkçı ve insanlık dışı izolasyona karşı direnen tüm yiğit erkek ve kadın Filistinlileri selamlıyorum. Sesinizi duyuyoruz, yüz milyonlarca Müslüman sizinle beraber" - "Arakanlılar, Keşmirliler, Uygurlar, Kıbrıslı Türkler, Batı Trakya'daki Türk azınlıklar ve Kuzey Amerika ve Avrupa'daki Müslümanları da kapsayan Müslüman halkların, azınlıkların ve toplumların haysiyetini ve haklarını her yerde savunmak teşkilatımızın görevidir" - "Filistin davası bizim en mühim gündemimizdir. ABD yönetiminin, uluslararası hukukun çiğnenmesi pahasına verdiği destekle pervasızlaşan İsrail'in ihlallerine tepki için çabalarımızı birleştirmeyi başarabildik. İsrail'in işgalini sona erdirmek ve bağımsız ve egemen Filistin devletine erişebilmek için sarsılmaz ve dirençli olmak zorundayız"
Kırgızistan İttifak Uygurlar Derneği Başkanı Askar Kasımov: - "Çin'deki baskılar yüzünden atalarımız Orta Asya'ya iki dalga göç yaşadı"
Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed: - "(Müslüman ülkelerin Uygurlar konusundaki sessizliği) Çin çok güçlü bir devlet. Onları yüz üstü bırakacak bir şey yapamayız" - "Saddam Hüseyin meselesinde büyük güçler ülkeye girdi. Fakat Kamboçya'da iki milyon insan katledildi, hiçbir şey yapmadılar"
İsviçre'de Uygurlar ve Tibetliler Çin'i protesto etti
Türkiye’deki Uygurlar, Çin‘in Tacikistan aracılığıyla Türk makamlar üzerinde baskı kurarak Uygurların sınır dışı edilmesini sağlamaya çalıştığı uyarısında bulundu.