Erçek Gölü kıyısında ürküten sesler

Van’da Erçek Gölü kıyısındaki köylerde depremler sonrası "top atışı" ve "dinamit patlaması"na benzer seslerin duyulduğunun bildirilmesi üzerine, Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Onur Köse, bölgede inceleme yaptı.

Van’ın 35 kilometre kuzeydoğusunda, Erçek Gölü kıyısında sesin duyulduğu iddia edilen Karagündüz köyüne giden Köse, Muhtar Özer Polater ile görüştü. Polater, duydukları sesle ilgili Köse’ye, "Ses, uzaklarda patlayan bir top sesi, bir dinamit sesi gibi. 5-6 dakikada bir ses var" dedi.

Bunun üzerine Köse, Polater’e bölgede işletilen taş ocakları olup olmadığını sordu. Polater, askeri yetkililerle görüştüklerini, bölgede dinamit patlatılması gibi bir durumun olmadığını öğrendiklerini aktardı.

Yrd. Doç. Dr. Köse, Polater’e depremin ikinci gününde bölgedeki Çomaklı köyünde de benzer sesler duyduğunu belirterek, "Şunu bilmemiz gerekiyor, bu tür fayların çalışması sırasında yerin altında bazı yüzeylerde küçük küçük, deprem bile üretmeden koparmalar olurken, bu şekilde top atışına benzer sesler duyuyorsunuz. Bunlar genellikle yer altından geliyor. Çok öyle kaygı verici şeyler değil bunlar. Hatta bunlara eşlik eden 2 büyüklüğünde, 3 büyüklüğünde depremler meydana gelebiliyor bazen. Hemen akabinde de gelebiliyor. Bunları daha uzun süre duyabilirsiniz" diye konuştu.

Buralarda bu fayların aktifliğinin bir süre daha devam edeceğine işaret eden Köse, köyün depremlerin kaynak merkezine yakın olması nedeniyle bu seslerin duyulabileceğini söyledi.

Polater’in, son 2 günde köylerinin etrafında bu sesin daha fazla olduğunu belirtmesi üzerine Köse, son günlerde bölgede artçı depremlerin söz konusu olduğunu, bu seslerin yer altında kayaların birbirine temas ettiği noktalardan kaynaklandığını belirtti.

Karagündüz köyünün, tehlikeli bir fay olarak gördükleri Özalp fayının üzerinde olduğunu bildiren Köse, bu fay üzerinde küçük depremlerde bu seslerin duyulabileceğini anlattı. Onur Köse, çok endişe edecek bir durum olmadığını, ancak bunların halen deprem aktivitesinin sürdüğünün göstergesi olduğunu ifade etti.

Polater’in tedbir almalarına gerek olup olmadığını sorması üzerine Köse, "Bunun için tedbir almanıza gerek yok, yapabileceğiniz hiçbir şey yok. Bu doğanın kendi içinden gelen bir ses. Bizler sizden biraz daha şanslıyız, bütün bu artçı depremlerin bu tür seslerini biz duymuyoruz. Siz sadece kaynak noktasına çok yakın ve kayalık bir zemine yakın bir sahadasınız" dedi.

-"Varto’nun adı topoğrafik haritalarda ’Gümgüm’ olarak yer alır"- Van ve çevresinde bu kışı biraz tedbirli atlatmak gerektiğinin altını çizen Köse incelemelerinin ardından yaptığı açıklamada, Karagündüz köyünün muhtarının akşam saatlerinde bilgi verdiğini, bunun üzerine Vali Münir Karaloğlu’nun YYÜ Rektörü Prof. Dr. Peyami Battal’ı aradığını, kendisinin de böylece konudan bilgisinin olduğunu belirtti.

Onur Köse, bunun üzerine köye gelerek inceleme yaptığını belirterek, "Köy muhtarımızla görüştüm, 2 gündür bu bölgede uzaktan gelen, top atışına benzer sesler duyduklarını söylediler. Biz bunun üzerine köye geldik, ama ben zaten daha önce, depremin 2’nci günü Yeniçomaklı köyüne gittiğimde her 2-3 dakikada bir, 3-5 dakikada bir benzer sesleri ben de duydum. Bir savaş varmış gibi, bir yerde sürekli top atılıyormuş gibi sesler var. Bunlar genellikle artçı depremlere bağlı olarak bölgede yer altında eğer kaynak merkezine yakınsanız, yani depremin merkez üssüne yakınsanız, o artçı depremlerin merkez üssüne yakınsanız ve kaya zeminindeyseniz genellikle bu sesleri duyuyoruz" diye konuştu.

Muş’un Varto ilçesinin eski adının, 1960’lı yıllardaki topografik haritalarda "Gümgüm" olarak yer aldığını dile getiren Köse, "1960’lı yıllardaki haritalara bakarsak, üretilen topoğrafik haritalara bakarsanız, ’Varto’ diye bir isim görmezsiniz orada, ’Gümgüm’ ismini görürsünüz. Varto hala çok deprem üreten bir yerdir, küçük küçük depremler sürekli olur. Tarih boyunca zaman zaman da büyük depremler üretir. Burası da benzer şekilde. Gerek Çomaklı köyü, gerek Karagündüz köyü, gerekse ikisinin arasında bulunan dağların buraya temas ettiği noktalarda artçı depremlere bağlı olarak bu tür sesleri duyuyoruz" dedi.

-"Çok ürkütücü bir ses"-
Muhtar Özer Polater ise "Sanki karşı tarafta bir dinamit patlatılmış, bir top atışı gibi bir şeydi. Son 2 günde çok yoğunlaşan bir ses duyduk.Depremden sonra da bazı sesler vardı ama son 2 gündür bu sesleri çok daha net duymaya başladık" dedi.

Polater, şöyle konuştu: "İlk gün sesi duyduğumda çok da umursamamıştım, ikinci gün tekrar duyduğumuzda jandarma karakolunu arayıp, ’etrafta bir patlama, herhangi patlatma yapıldı mı?’ diye sordum. Öyle bir şeyin olmadığını söylediler, biz de akşam saatlerinde sayın valimize bildirdik" diye konuştu.

Köy halkının bu sesi duyunca tedirgin olduğunu anlatan Polater, "Çok ürkütücü bir ses, yani sarsıntı olmasa da bu ses ürkütüyor. Akşam yattığımız zaman yer altındaki sesleri hissedebiliyoruz ve ’deprem oldu mu, olacak mı’ korkusu, endişesi vardır" diye konuştu.

Göl çevresinde bir sesin olduğunu ifade eden Polater, "Sesin aslında belli bir noktası yok, bir bu taraftan geliyor, bir öbür taraftan geliyor, yankı yapıyor. Ama hangi taraftan geldiğini tam net olarak bilmiyoruz. Yankı yapıyor. Farklı yerlerden duyabiliyoruz. Dağlardan da yankı yapabiliyor, gölden de gelebiliyor, çeşitli yerlerden sesler duyuyoruz" diye konuştu.