Çanakkale'deki Osmanlı mezarlığı günyüzüne çıkarıldı

Çanakkale’de bulunan tarihi Osmanlı mezarlığı onarılarak, taşları temizlenip yerlerine koyuldu. Çanakkale Savaşları’nda askerlerin mevzi olarak da kullandığı mezarlıkta ,şehit düşen askerlerin ismi yazılarak mevziler de yapıldı.

17. yüzyıldan kalma tarihi Kumkale Mezarlığı’nı yaşatmak için Güney Marmara Kalkınma Ajansı’nın katkıları ile Çanakkale Valiliği ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) desteğiyle çalışma yapıldı. Çalışmaların bittiği mezarlık, bugün düzenlenen törenle ziyarete açıldı. Çalışmalar hakkında bilgi veren Çanakkale Valisi Güngör Azim Tuna, kültürü ile bağı kopmuş milletlerin kökleriyle de bağının koptuğunu belirterek, geçmiş ile gelecek arasındaki köprüyü değerlerin kurduğunu ve yeni nesillere millî değerlerin aktarılmasını sağladığını söyledi. Mezarlığın yıllarca bakımsız ve metruk bir görünümünde olduğunu vurgulayan Vali Tuna, “İnsanlar, doğa şartları ve Çanakkale Savaşları nedeniyle çok kötü bir duruma düşmüştü, taşları kırılmış ve çalınmıştı. Tabiî ki kabul edilebilir bir durumda değildi. Yapılan çalışma ile tarihi mezar onarılıp içinde bulunduğu durumdan kurtarılarak düzenleme yapıldı. Her taş ayrı ayrı okunarak envanteri çıkarıldı. Artık her taşın ayrı ayrı kimliği bulunuyor.” dedi.

ÇANAKKALE SAVAŞLARINDA TÜRK ASKERLERİ BU MEZARLIĞA SIĞINDI

Açılışta mezarlıkta yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren proje yöneticisi ve ÇOMÜ Türk Dünyası Değerlerini Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, 27 bin metrekare alanda ot ve çalılık temizliği yapıldığını söyledi. Sayılır, mezarlığın eskimiş kapısının dövme demirden yeniden yapıldığını, giriş kapısından yol boyunca sağlı sollu tel örgü bulunan cephesine 220 metrelik taş duvar örüldüğünü kaydetti. Projenin, Çanakkale'de dış alanda bu şekilde yapılan ilk çalışma olduğuna dikkat çeken Burhan Sayılır, Kumkale Mezarlığı'nın farklı bir özelliğinin olduğunu vurguladı. Sayılır, şunları kaydetti: “25 Nisan 1915'te Fransızların Kumkale'ye çıkması sırasında yaşanan iki günlük muhaberelerde Türk askeri, hayatta kalmak için bu mezarlığa sığınmıştır. Bu mezarlıkta bir gecede 2 bine yakın asker, siper ve mevziler kazmış. Yaşamak için, ölümün olduğu bir yere sığınmış. Fransız askerleriyle burada çarpışmalar yaşanmıştı. Projeyle Türk askerlerinin, İtilaf donanmasının yoğun bombardımanından korunmak ve hayatta kalmak için sığındığı, göğüs göğüse çarpışmalar yaşadığı siperleri, muharebe mevzilerini belirgin hale getirdik.”

Projeyle ile 17. yüzyıldan itibaren Osmanlı mezar kültürünün görülebileceği bir alan ortaya çıkarıldı. Aynı zamanda Çanakkale Savaşları'nın Kumkale muharebelerinin yaşandığı mevzilerle siperleri görebilecek bir alan da oluşturuldu. Daha önce ayakta olan 100 taşın çevresinde yapılan kazılarla yeni taşlar ortaya çıkarılarak dikildi. Şu anda mezarlıkta 401 taş dikili konumda, 68'e yakın taş ise tamir edilmeyi bekliyor. Çalışma çerçevesinde bütün taşlar numaralandırılarak envanteri çıkarıldı ve birer kimliğe sahip oldu. Ayrıca Çanakkale Savaşları’nda burada şehit düşen askerlerin isimleri de bir panoya yazılarak mezarlığın ortasına koyuldu.