“Çekler Seri Numarası Üzerinden Sorgulanmalı“

Çarşamba Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Yılmaz, çeklerin seri numaralarından yararlanılarak sorgulanmasını talep etti.

Kazım Yılmaz, Türkiye Bankalar Birliği Risk İzleme Merkezi Yönetim Kurulu Başkanlığı’na gönderdiği dilekçeyle sahte, çalıntı veya kayıp çeklerin piyasaya verdiği zararı ve çözümlerine ek önerilerini sundu. Yılmaz, Elektronik Risk Raporu adı altında sorgulama sisteminin devreye alınmasından duyduğu mutluluğu belirtti. Yılmaz,“ Türkiye Bankalar Birliği Risk İzleme Birimi ve Kredi Kayıt Bürosu AŞ tarafından 17 Ocak 2013 tarihinde başlatılan elektronik risk raporunda, çek sahibi ile ilgili pozitif ve negatif bilgilerin sorgu yapan kişi veya kuruma iletilmesinin, faydalı olmakla birlikte eksik olduğu değerlendirilmektedir. İstihbaratı yapılan bir Firma’nın kayıtlarının olumlu olması sonucunda alınan bir çekin sahte, çalıntı veya kayıp olması piyasaları etkileyebilmektedir. Eğer başlatılmış olan sistemin amacı, şeffaf bir ticaret hayatının oluşması ise mutlak suretle istihbarat yapılan kişi veya firmaya ait, sorgulanan çekin seri numarası üzerinden, sorgu yapılan çekin sistemde var olup olmadığı, sahte, kayıp veya çalıntı olup olmadığı bilgisinin de, sistemde olması gerekmektedir.” dedi.

Yılmaz, şöyle devam etti;

“2012 yılında emisyon hacmi piyasada olan kağıt para 60 milyar TL. Sadece bankalar arası takas merkezi üzerinden gerçekleşen çek tahsilât tutarı, adetsel olarak yaklaşık 20 milyon adet ve tutar olarak 350 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Çeklerini takas yoluyla tahsil etmeyenler ve çeklerini aynı gün banka veznesinden alanlar ise bu tutara yakın bir orandadır. Bu sebeple, ülkemizde 2012 yılında, yaklaşık 2 milyon çek kullanıcısı firma üzerinden 60 milyon adet çek ve toplamda 700 milyar TL’lik bir çek hacmi gerçekleşmiştir. Türkiye’de 2012 yılında kullandırılan tüm krediler toplamı 800 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiştir. Çek, ülkemizde kullandırılan tüm krediler kadar piyasayı fonlayan bir finansal enstrüman olmuştur. Bu sebeple çek, finansal piyasaların en önemli araçlarından biri haline gelmiştir.

Bu bilgiler dâhilinde, kâğıt para piyasada dolaşarak sürüm yaratıyorsa, bir adet çek yaprağı da ortalama, sürüm hacminin on katı oranında el değiştirerek finansal piyasalara derinlik katmaktadır. Bu durum, aslında bir adet çek yaprağının fiziksel olarak ayrı ayrı on kişinin eline ulaşarak son noktada tahsil edildiğinin de bir göstergesidir. Bu sebeple sahte, kayıp ve çalıntı olan bir çek, ayrı ayrı 10 firma üzerinden dolaşmak suretiyle, firmaları zor duruma düşürmekte, hatta iflaslara neden olabilmektedir.

Ayrıca bir firmanın işyerinde gerçekleşen hırsızlık sonucu, çalınan çeklerini iptal edebilmesi için önce savcılığa müracaat edilerek, iptal edilecek çek bilgisinin, Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi üzerinden 3 kez üst üste ilan etmek suretiyle iptal edilebilmektedir. TTK673. Maddesine göre, ilan edilecek süre en az 3 ay, en fazla 1 yıldır. Genellikle bir çek’in iptal davası,3 aylık süreyi bularak iptal edilebildiğinden, böyle bir durumda çeki çalınan Firma’nın çek iptali 3 ay sürebilmektedir. Bu durum bir adet çekin on kez el değiştirmesi sonrasında, zincirleme iflaslara neden olabilmektedir. Önerdiğimiz bu sistem sayesinde, çeki çalınan firma yetkilisi önce savcılığa giderek, çalınan çeklerine ait dilekçesini verip 3 aylık süreyi yine beklerken, aynı gün şikâyet dilekçesinin bir örneğini savcıdan onaylatarak bankasına bilgi verecek, çekin bağlı bulunduğu banka şubesi de çalınan çeklerin seri numaralarını Kredi Kayıt Bürosu A.Ş sistemine ekleyerek, iptal süresi için geçecek 3 aylık süre içerisinde, sorgu yapan kişilere, sorulan çekin sahte, çalıntı veya kayıp bilgisini anlık olarak iletecektir.

Ayrıca talep etmiş olduğumuz sistemin, mevcut sisteme entegre edilmesi ile birlikte, sistem mükemmel işleyecek ve halen bankaların 1 adet çek yaprağı başına ödemekle yükümlü olduğu 1.000TL’lik tutar da ortadan kalmış olacaktır. Bunun sonucunda 2012 yılı sonunda Bankaların 43,5Milyon TL olarak karşılık ayrılan tutarda ,piyasaya kredi olarak geri dönerek bankacılık sistemi de etkin hale gelecektir. Çarşamba Ticaret Borsası olarak üyelerimiz adına talep ettiğimiz çekin seri nosu üzerinden sorgulanması ile, sahte, kayıp ve çalıntı bilgilerine ulaşarak, kurumunuz tarafından hayata geçen çek istihbarat sisteminin işleyişi mükemmel hale gelmiş olacaktır. Bu sayede işadamlarımızın mağduriyeti de ortadan kalkmış olacaktır.