Kağızman’da ağuz çıktı

Kağızman halkının geçim kaynaklarından olan hayvancılık son yıllarda azalma gösterse de yine de canlılığını korumaya devam ederek inekler doğmaya başladı. İneklerin doğmasıyla süt artış gösterdi. Doğan ineklerin iki memesi danalara emdirilirken diğer iki memesinden de ürünler alınmaya başlandı. Ağuzlar yapılarak üzerine pekmez dökülüp sofralarda yerini aldı, damaklara tat saldı. Yiyenler hayran kaldı.

Yeni doğurmuş memelilerin ilk sütüne Ağız, Kağızman’da yöresel lehçeyle buna Ağuz denir. Doğan ineğin sütü üç gün sağılır.

Sağılan süt süzülerek bir kazan içinde ocak üstüne koyulur. Kaynatılan sütün içerisine üç veya dört adet yumurta kırılır. Süt ve yumurta bir ağız kaynatılarak pişirilir. Ocağın üzerinden indirilen süt kazanı bir yere konularak etrafı bezler ile sarılır.

Ertesi gün bezler açıldığında yoğurt gibi tutmuş olur. Ağuzun içerisine katılan yumurta ona sarı bir renk verir. Ağuzun sütü kalın ve yağlıdır. Ağuz tabaklara konulduğunda üzerine pekmez dökülerek yenilir. Pekmezli ağuzun tadı daha bir başka olur.

Yapılan ağuz tabak tabak komşulara dağıtılır. Ağuzu yiyen komşular tabağı yıkamadan içerisine tuz dökerek tabağı geri verirler. Ağuzu dağıtan inek sahibi bu tuzu ineğine içireceği suyun içerisine katarak içirir. Böylece ineğin sütünün bereketleneceğine inanılır.

Bulama ise doğan ineğin ağuz sütünden sonra üç gün devam eden süttür. Bu süt ağuza göre biraz daha incedir. Üç gün sağılan bu süte Bulama denir. Bulama danaya emdirilir. Kalan süt ise istendiği zaman içilebilir. Bulama sütü yoğurt tutmaz, tutsa bile berk olmaz, sulu olur. Bulamadan sonra inek süte düşer. Tam incelen süt içme ve yoğurt olma kıvamını alır.

Yoğurt yapmak için ise sağılan süt süzülür. Bir kazan içinde kaynatılır. Süt ılık iken kaymak tutmaya başlar. Kazanın bir köşesinden bir kaşık yoğurt/mayalık katılarak karıştırılır. Kazan bezler ile sarılır. Altı saat sonra sarılan bezler açılır. Süt yoğurta dönüşmüş olur. Mayalık olarak yoğurt bulunmadığı zaman mayalık olarak iki yemek kaşığı limon suyu veya sirke atılır.