Kağızman'da bir toplu mezar daha bulundu

Ermeni Mezalimi’nin yaşandığı Kağızman’da bir toplu mezar daha bulundu. 34 Kırgını diye anılan Nisan 1918’de Ermenilerin yaptıkları katliamdan Yankıpınar köyüne kaçarken yakalanarak katledilen Müslüman ahaliye ait bir toplu mezar ortaya çıkarıldı.

Kağızman’ın Aşağıkümbet Mahallesi girişindeki mezarlıkta üç metre eninde ve beş metre uzunluğunda olan bu toplu mezar şu ana kadar bilinmiyordu.

Kağızman Belediyesi Zabıta Amirliği’nden emekli olan Cemil Dur’un ilçede yayın hayatını sürdüren Gözlem Gazetesi’ni haberdar etmesi ile gün yüzüne çıkan bu toplu mezarda Müslüman Türklerin yattığını ve şehit edildiğini büyüklerinden dinlediğini belirten Cemil Dur şöyle konuştu:

Ermeniler her fırsatta ve her yerde Türkler bizi katletmiştir diyorlar. Bu asılsızdır. Bizim Kümbet mezarlığında bulunan bu büyük mezarı ben büyüklerimden ve babamdan sordum. Onlar burada Ermenilerin katlettiği Türklerin şehit olarak yattığını söylediler. Bunu mahallemizin büyük kadınlarından Ana Hanım bibi de söylemekteydi. Bu mezarlıkta bir gelinin de olduğunu belirtmiştir. Bütün mahalle sakinleri bunu bilir.

O devirde bir Ermeni sivil vatandaşı hiçbir Türk tarafından öldürülmemiştir. Fakat onlar Kızılkilise köyüne zulümden kaçan ahaliyi katletmişlerdir. Bir de benim babamdan duyduğum bir başka olay da var. Hayrat dedikleri mevki de Ermeni askerleri tarafından yakalanan bir aile var. Bir ana üç oğul rastlıyor. Bunları kaçarken yakalıyorlar. Anaları yalvarıyor ve diyor ki benim oğullarımı öldürmeyin, beni öldürün. Onlar ise olmaz önce oğullarını öldüreceğiz. Onların acılarını senin yüreğini dağlayacak sonra da seni öldüreceğiz diyor ve dediklerini yapıyorlar.

Şimdi Ermeniler tarihi çarpıtarak her yerde Türklerin katliam yaptıklarını söylüyorlar. Hayır, Türkler hiçbir zaman için silahsız bir kimseye dokunmamıştır. Bir kurtuluş savaşı yaşanmıştır. Muhabere meydana gelmiştir. Bu muharebe de ölenler olmuştur. Hem bizden zayiat hem onlardan zayiat verilmiştir. Mesele bundan ibarettir. Onların söylediğine kimseler inanmasın. Ermeniler Kızılkilise köyüne kaçanların çoğunu yakalayıp başlarını eşiğin üzerine koyup baltalarla kesmişlerdir. Yaşanan böyledir. Bizim atalarımız dedelerimiz hiçbir zaman silahsız adama silah çekmemiştir. Bunlar büyük bir iftara ortaya koyuyorlar, diye konuştu.

Kağızman ilçesinde 1915 yılında bir bayram günü toplu katliam yaşanmıştır. Ardından 1918 yılında Gamir Damı’nda, Çeperli’de, Kozlu’da, Çilehane ile Ortaköy arasında toplu katliamlar yaşanmıştır. Kağızman’da bin kadar Müslüman ahali toplu katliama ulaşmıştır.