Kemah Kalesi'nde 16. Yüzyıla Ait Kur'an-ı Kerim Bulundu

Erzincan’ın Kemah ilçesinde Mengücekliler döneminden kalma Kemah Kalesi'nde tezhipli Kur'an-ı Kerim sayfaları ile el yazması 198 adet matbu bulundu.

Erzurum Atatürk Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın gözetiminde yürütülen kazı çalışmalarında 16, 17, 18. yüzyıla ait çoğunluğu tezhipli Kur’an-ı Kerim sayfaları ve el yazması 198 adet matbu çıktı. Kemah Kalesi'nde ilk olarak 2011'de başlanılan kazı çalışmalarının 2012 yılı kazı çalışmaları tamamlandı. 1,5 aydır Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Hüseyin Yurttaş ve Prof. Dr. Haldun Özkan’ın başkanlığında 2 öğretim üyesi 2 asistan ve 20 öğrenci ile birlikte yürütülen çalışmalar sona erdi.

2012 kazı çalışmalarında kalenin kuzey batı kısmında yer alan alanda saray hamam kalıntısı ortaya çıkartıldı. Hamamın sıcaklık kısmında yaklaşık 2 metre derinliğinde özel bir bohça içerisine konulmuş çok sayıda el yazması, taş baskı, matbu ve Kur’an-ı Kerim bulundu. 198 adet el yazması eserlerin büyük bölümünde sayfa eksikliği tespit edildi. Bulunan eserler arasında 50 adet siyer, fıkıh, vaaz ve kelam ile ilgili matbu kitaplar yer alıyor. 16. yüzyıla kadar giden 37 varaktan ibaret muhakkak ve reyhani yazılı Kur’an-ı Kerim sayfalarının, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman dönemi hattatı Ahmet Şemşettin Karahisari ve talebesi Hasan Çelebi ekoline ait olabileceği belirtildi.

Kazı çalışmaları Başkanı Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hüseyin Yurttaş, eserlerin bakımı ve temizlik çalışmalarının Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcisi nezdinde yapıldığını, Kur’an yazılarının nesih hatlı sayfa kenarları sureli, hizp başları ve gülleri altın yaldızlı olarak yazılmış ve tezhiplenmiş olduğunu ifade etti.

Prof. Dr. Hüseyin Yurttaş Kemah kalesinde 2012 yılında yürütülen çalışmalar hakkında şu bilgileri verdi: “Biz bu sene 2012'nin kazı çalışmalarını Haziran’ın 15’inden itibaren başlattık. Bu yılki çalışmalar kapsamında kalede geçen sene başlatmış olduğumuz Bey Camii'nde kazı çalışmaları sonlandı. Yeni bir kazı olarak da kalenin kuzey batı kısmındaki saraya ait olduğunu düşündüğümüz saray hamamında devam ettik. Saray hamamı büyük ölçüde ortaya çıkartıldı. Bu çalışmalar esnasında, saray hamamının sıcaklık kısmında da dolgu zeminden yaklaşık 2 metre aşağıda yazma eserler ortaya çıkartıldı ki bu sene yapmış olduğumuz kazı çalışmasının en önemli kısımlarında birisini bu oluşturuyor. Bu ortaya çıkartılan yazma eserlerin arasında, 16. yüzyıldan, çoğunluğu 18 ve 19. yüzyıllara ait olmak üzere çok sayıda Kur’an-ı Kerim, fakat bunların büyük bir bölümü tam değil, ya baştan ya da son kısımlarından tahrip olmuş. Bunların yanı sıra medreselerde okutulan fıkıh, kelam, tefsir gibi bir takım kitaplar da çıkartıldı. Bu eserlerin içerisinde özellikle Ahmet Şemşettin Karahisari’nin ekolüne mahsup olan bir Kur’an-ı Kerim'in 37 varak bölümü tespit edildi. Bunlar temizlenerek inşallah ilerleyen yıllarda müzelerde sergilenmek üzere hazırlanacak."

Bulunan bazı Kur’an-ı Kerimlerin kenarlarının, yandığı ve güvelendiği görünürken Kur’an harflerinin tahribat görmediği belirtildi. 198 adet el yazması ve diğer eserler Erzurum Atatürk Üniversitesi Yazma Eserler bölümüne götürülerek, burada gerekli onarımları ve bakımları yapılacak.