Uçak fobisine dikkat

Psikiyatrist/Psikoterapist Yrd.Doç.Dr. Rıdvan Üney, uçak korkusunu yenmekte püf noktalara değinerek 11 maddenin uygulanmasını önerdi.
Gerek tatil, gerekse memleket ziyaretleri nedeniyle uçakla seyahatlerde bir artış olduğunu ifade eden Yrd.Doç.Dr. Rıdvan Üney, “Yazın uçağa binen insanların büyük bir çoğunluğu, sık uçakla seyahat eden kişiler değildirler. Bu da onlardaki kaygıyı ve korkuyu artırır. Birçok kişi ilk kez uçağa binerken endişelenebilir. Bu esasen doğal bir durumdur. Belki de bu kişilerin çok az bir kısmında uçak fobisi gelişecektir. Uçak fobisi olarak adlandırdığımız korku, bundan farklıdır. Ayrıca seyahat tarihine yakın bir zamanda bir uçağın düşmesi ya da korsanlarca kaçırılması da kişide endişe artışına neden olabilir. Hele bu olay kendi ülkesinde olmuşsa kaygılar daha da şiddetlenebilir. Ancak bu durumlarda bile, kişide bir uçak korkusu oluşacağı anlamına gelmez” dedi.
Uçuş korkusunun; uçakla seyahat etme mecburiyeti oluştuğunda ya da böyle bir durumla karşılaşacak olma beklentisi ile başlayan aşırı, belirgin ve sürekli bir korku hali olduğunu kaydeden Psikiyatrist/Psikoterapist Yrd.Doç.Dr. Üney, “Kişi bu durumla her karşılaştığında aşırı bir endişe hali başlar ve bu durum değişmez. Hatta kişi bu nedenle panik atak geçirebilir. Aynı zamanda kişi bu durumun mantıksız olduğunu bilse de korkusunu engelleyemez. Uçak seyahati yapmaz, mecbur kalırsa da karayoluyla (çok daha uzun, yorucu ve riskli olmasına rağmen) gider. En çok 20 ila 40 yaşları arasında görülür. Toplumda her 10 kişiden birinde uçak korkusu görülür. Yani sık görülen korkulardandır” diye konuştu.
Yrd.Doç.Dr. Rıdvan Üney, uçuş fobisinin belirtilerini şöyle açıkladı:
"1. Uçak korkusu bir kısım insanda bilet alırken ya da havaalanına gelmesiyle başlar. Birçok kişide ise uçağa binmesiyle başlar.
2. Terleme, titreme
3. Nefeste daralma, göğüste sıkışma hissi
4. Kalp çarpıntısı
5. Yüzde kızarma
6. Vücutta uyuşukluk
7. Baş dönmesi
8. Aşırı endişe
9. Ölüm korkusu
10. Sürekli kötü bir şey olacak hissi
11. Olan biten en ufak değişiklikte aşırı tepki verme".
Yrd.Doç.Dr. Üney, uçak korkusu olanlarda; uçağın düşmesinden, ölmekten, kapalı ve dar bir alanda olmaktan ya da uçakta bir terör eylemi olması ile ilgili korku olduğunu belirterek, “Ülkemizdeki istatistiklere göre karayolunda kaza geçirme olasılığınız binde 3 iken, havayolunda bu ihtimal 11 milyonda bir. Bu istatistiğe rağmen karayolunda seyahat etmek, kişiler için daha emniyetli gibi gözükür. Sanki uçakta olup biteni kontrol altına almanın daha zor olabileceğine dair kişide bir inanç oluşur. Bu durumun en önemli nedenleri havayolunda hız ve yol ile ilgili bilginin olmaması etkilidir. Başka bir neden ise, karayolu seyahatinde aracı kullananı görebilmemiz, tepkilerine göre tedbir alabileceğimizle ilgili düşüncelerimizdir. Oysa uçakta kokpit kapalıdır ve biz pilotların nasıl kullandıklarını, nasıl kişiler olduğunu bilemeyiz. Kokpitte oluşabilecek bir korku ve panik halini görmememiz de biz endişe oluşturuyor olabilir” ifadelerini kullandı.
Yrd.Doç.Dr. Üney, ilk uçuşta birçok kişinin kaygılanabilmesinin doğal olduğunu söyleyerek, “Ancak kaygılı bir kişi ilk uçuşunda türbülans (havada sarsıntı) yaşarsa, bu kaygısı uçak fobisine dönüşebilir. Uçak fobisi yaşayan kişiler; genellikle daha titiz, ayrıntıcı ve kaygılı kişilerdir. Yaygın endişe bozukluğu, takıntı hastalığı (Obsesif kompulsif bozukluk), panik bozukluğu, kapalı yerde duramama (Klostrofobi) gibi bazı psikiyatrik problemlerde de uçak fobisi görülebilmektedir. Birçok kişi bilmediği durumdan çekinir veya korkar. Kişinin kendisinde uçuş fobisi olup olmadığını anlaması, çoğunlukla ilk uçuş denemesinde olur. Ancak bazılarında, mecburi uçak seyahati durumunda uçak fobisi nedeniyle seyahatini geciktirir veya karayolunu tercih eder” açıklamalarında bulundu.
Psikiyatrist/Psikoterapist Yrd.Doç.Dr. Rıdvan Üney, uçuş fobisiyle baş edebilmenin yolları hakkında şu önerilerde bulundu:
"1. Uçuş tarihinden önce havaalanını ziyaret edin. Gözlem yapın. Birçok kişi havaalanına gitmeden uçak fobisi yaşayabilir. Böyle durumlarda uçuş gününden önce havaalanına gidip, insanları gözlemlemek ve onların ne denli rahat olduklarını görmek kişinin korkularını yatıştırır.
2. Uçak iniş kalkışını seyredin. İmkânınız varsa uçakların iniş kalkışını seyredin. Bu durum tehlike algınızı yatıştıracaktır. Seyretmek durumu sıradanlaştırır ve önemsizleştirir.
3. Öncelikle kısa seyahatler seçin. İlk uçuş için bir saati aşmayan seyahatler tercih edilmelidir. Korkuyla yüzleşmek ve sürenin kısalığı kişinin kendine olan güvenini artıracaktır.
4. Gece uykusuz kalmanız olumsuzluk oluşturmaz. Uçuş öncesi uykusuz olmanız sakıncalı değildir. Hatta seyahat sırasında uykunuz gelir ve uyuyabilirsiniz. Bu da rahat seyahat etmenizi sağlayabilir.
5. Uçuş ekibini gözlemleyin. Uçuş esansında kabinde bulunan ekibin rahat tutumları gerçekçidir. Dolayısıyla bu durum yolculuğun emniyetli bir şekilde geçtiğini gösterir. Kaygılarınızı azaltır.
6. Müzik dinleyin ya da film seyredin. Seyahat esansında müzik dinlemek veya film seyretmek hem ilginizi dağıtır hem de iyi zaman geçirmenizi sağlar.
7. Kaygınız çoksa uçuş ekibinden yardım isteyin. Kaygılı olduğunuzu uçuş ekibine söylediğinizde sizi rahatlatacak bilgileri verirler. Aynı zamanda teskin edici tutumları yardımcı olacaktır.
8. Pilotla görüşebilirsiniz. Uçağa binerken pilotla görüşüp uçak ve seyahatin nasıl geçeceği konusunda bilgi alabilirsiniz. Bu konuda birçok pilot yardımcı olacaktır.
9. Türbülansın az olduğu rotayı seçin. İlk uçuş denemesi yapacaksanız, uçakta sarsıntının az olacağı bir seyahati tercih edin. Bu konuda internette bolca bilgi bulabilirsiniz.
10. Nefes egzersizi yapın. Seyahat esnasında korkunuz artarsa nefes egzersizi yapın. Nefes egzersizi; on kere burnunuzdan yavaşça nefes alıp, bir süre nefesi tutup, yavaşça nefesinizi boşaltmak şeklindedir.
11. Koltuk seçimine dikkat edin. Genelde uçaklarda diz mesafesi dardır. Bu nedenle ilk uçuşunuzda acil çıkış kapısının olduğu koltukları tercih edin. Bununla birlikte koridor tarafında oturmak da daha rahat hissettirir".