UYMSİB Başkanı Dr. Çalı: Domatesi, Kuru Ihraç Etmenin Yolları Aranmalı

Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği (UYMSİB) Başkanı Dr. Salih Çalı, ihracatın önemli ürünlerinden birinin yaş domates ve mamulleri olduğunu söyledi. Çalı, “Özellikle domates kurusu, ihracatı üzerinde durulması gereken önemli bir konudur.” dedi.

Bursa Valiliği koordinasyonunda, Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ziraat Mühendisleri Odası ve Türkiye Ziraat Odaları Birliği katkılarıyla, Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından Karacabey Ticaret Borsası Konferans Salonu’nda düzenlenen 'Üretimden Tüketime Domates Paneli' ile domates konusu masaya yatırıldı.

Bursa Valiliği tarafından, 2012 yılının şeftali ve biberin yanı sıra domates yılı ilan edildiğini ifade eden Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği (UYMSİB) Başkanı Dr. Salih Çalı, “2010 yılını Bursa siyah inciri yılı ilan etmiştik. 2011’de ise Bursa’nın önemli üretim ve ihracat ürünlerinden biri olan armut ön plana çıkmıştı. Bu yıl da 3 ürünün şeftali, biber ve domatesin, gelişmesi için valiliğimizin katkılarıyla bu paneli düzenliyoruz.” diye konuştu. Salih Çalı, 2013 yılının kiraz, çilek ve ipekböcekçiliği yılı olacağını açıkladı.

“DOMATES KURUSU İHRACATI, ÜZERİNDE DURULMASI GEREKEN BİR KONUDUR”

Bursa için domatesin önemli bir sebze olduğunu dile getiren Salih Çalı, şunları söyledi: “Domates, Türkiye genelinde yıllık ihracatı 400 ila 490 milyon dolar olan bir ürün. Daha çok yaş olarak ihraç edilen bu üründe, Bursa özelinde Karacabey öne çıkıyor. Türkiye’de ise en fazla yaş domates ihracatı yapılan yerlerde Antalya ve Ege Bölgesi ön planda yer alıyor. Domatesin mamul haline getirilerek salça, ketçap ve benzeri şekilde ihraç edilme rakamları 2009’da 201 milyon dolar civarındayken, bu rakam geçen yıl maalesef 130 milyon dolara gerilemiş durumdadır.” diye konuştu. İncelemelerinde, domates kurusunun dikkatini çektiğini söyleyen Çalı, “Domates kurusu ihracatı 60 milyon dolar mertebesinde. Bu rakam geçen yıl 67 milyon dolara çıkmış durumda. Bu, gerçekten üzerinde durulması, düşünülmesi gereken bir konu.”

Bursa’nın tarım ürünlerinde, 30-40 milyon dolarlık ihracat yapılan çok fazla ürün bulunmadığına dikkat çeken Çalı, “Karacabey, bulunduğu iklim kuşağı olarak kurutmaya uygun değil ancak ben yine de bu konu hakkında çalışılmasının, kafa yorulmasının yerinde olacağını düşünüyorum. 67 milyon dolarlık domates kurusu ihracatı dikkat çekici bir rakam; bu pastadan Karacabey mutlaka payını almalıdır.” dedi.

“DOMATES ÜRETİMİNDE KARACABEY İLK SIRADA”

Bursa’da 970 bin ton domates üretildiğini açıklayan Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Ömer Çelik de Karacabey’in bu üretimin yüzde 70’ini karşıladığını belirtirken, insan sağlığı ve ihracatın olumsuz etkilenmemesi için ilaç kalıntıları ile mücadele içinde olduklarını da sözlerine ekledi.

Vali Yardımcısı Hüseyin Eren ise Bursa’daki tarım üretimini önemsediklerini belirtti, panel ve toplantılarla sorunlara çözüm üretilmesinin amaçlandığı dile getirdi.

DOMATES İHRACATINI ARTIRMAYA YÖNELİK YAPILMASI GEREKENLER NELER?

Açılış konuşmalarının ardından, domates ihracatını artırmaya yönelik çözüm önerilerini katılımcılarla paylaşan Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Cevad Şahin Balcılar, domatesin, ülkenin en büyük ihracat kalemlerinden biri olduğunu açıkladı.

Domatesin; taze, şoklanmış, kurutulmuş ve işlenmiş olarak ihracatı yapılan bir ürün olduğunun altını çizen Cevad Şahin Balcılar, “Yaş domates ihracatı, 2004 yılında yaklaşık 237 bin ton miktarında 110 milyon 500 bin dolar değerindeyken, 2012 yılında ilk 9 ayında 456 milyon 995 ton, 333 milyon dolara ulaşmıştır.” dedi.

Kurutulmuş domates ihracatının, 2009 yılında 16 bin 423 ton ile 58 milyon dolar ihracat geliri, 2011 yılında ise 14 bin 841 ton ile 67 milyon dolar ihracat geliri sağladığına dikkat çekerek, “Kurutulmuş domates ihracatı 2011 yılında miktar olarak düşmesine rağmen değer olarak yükselmiştir.” diye konuştu.

Temmuz ve Ağustos aylarında 60 bin ton olan ihracatın, sonraki aylarda 7 bin tonlara düştüğüne dikkat çeken Balcılar, düşüşün en büyük sebebini, ihracat yapılan ülkelerin kendi ürünlerini yetiştirmeye başlamaları olarak gösterdi. Balcılar, domates ihracatında yaşanan sorunları ve ihracatın geliştirilmesi için yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı:

“Yaş meyve sebze ihracatında tarım ilacı kalıntıları nedeniyle gerek Avrupa Birliği (AB) ülkeleri gerekse Rusya ile ihracatta yaşanan zorluklar halen sürmektedir. AB ülkelerine ihracatta Avrupa Komisyonu’nun domates ve biber ürünlerindeki yüzde 10 fiziksel analiz ve yüzde 100 vergi incelemesine yönelik olan çalışması ihracatımızı engellemektedir. Avrupa’ya giriş kapısı olan Bulgaristan’da söz konusu incelemeler nedeniyle ürünlerin yaklaşık 5 gün gümrüklerde beklemesi de ayrı bir sorundur. İlaç kalıntısı konusunda üretimden tüketime her aşamada iyi tarım uygulamalarının sağlanması, üretici kayıt sisteminde izlenebilirlik sağlanması ve biyolojik mücadelenin desteklenmesi önem arz etmektedir. İhracatı geliştirmek için önemli olan bir diğer konu ise seracılık ile ilgilidir. Kurulacak doğalgaz dönüşüm tesislerinin tarım alanları yakınına kurularak buradan elde edilen sıcak su ile seraların ısıtılmasının sağlanması, tarım alanlarına yakın jeotermal kaynaklar tespit edilerek aynı uygulama yapılması üretime, aynı zamanda da ihracata olumlu yansıyacaktır.