"100 leylekten 6'sı ip ya da poşetler yüzünden ölüyor"

MEHMET ÇALIK- Leyleklerin göç yollarını, ölüm nedenlerini ve dağılım alanlarını inceleyen Ege Üniversitesi (EÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ortaç Onmuş, "Bugüne kadar yaptığımız çalışmalarda halkaladığımız 100 leylekten 6'sının ayaklarına ip ya da poşet dolanması sonucu öldüğünü tespit ettik." dedi.

Onmuş, AA muhabirine yaptığı açıklamada Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü öncülüğünde, EÜ iş birliğiyle Ege Bölgesi başta olmak üzere Bursa ve Eskişehir'de leylek halkalama işlemini sürdürdüklerini belirtti.

Aydın bölgesindeki çalışmaları Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği'yle (EKODOSD) yürüttükleri bilgisini paylaşan Onmuş, elektrik direklerinin üzerindeki platformlarda yuvalayan leylekleri takip ettiklerini ve her birinin kimlik bilgilerinin yer aldığı halkalar taktıklarını anlattı.

Yaklaşık 10 yıldır sürdürdükleri halkalama çalışmasını leylekleri daha iyi anlamak için yaptıklarını dile getiren Onmuş, şöyle konuştu:

"Bir canlıyı korumak, onun insanla olan ilişkisini daha iyi anlamak istiyorsanız, o canlıyı takip etmelisiniz. Onu takip edebilmek için de o canlının bireylerini birbirinden ayırt edebilmeniz gerekir. Leyleklerin hepsi birbirine çok benzediği için nereden geldiğini, nereye gittiğini, hangi yuvadan geldiğini ve ne kadar yaşadığını takip etmek olası değil. Biz de bunun için leyleklerin bacaklarına plastik halkalar takıyoruz. Bu halkaların üzerinde harflerden oluşan özel kodlar var. Bir nevi kimlik numarası gibi."

Leyleklerin ekolojik açıdan önemli türler olduğuna dikkati çeken Onmuş, "Takiplerimiz sonucunda ne kadar yıl yaşadıklarını, ne zaman tekrar üremek için geldiklerini, doğdukları yumurtadan çıktıkları bölgeye gelip gelmediklerini, eğer başka bölgelere gidiyorsa ne gibi yayılım ve dağılım alanı gösterdiklerini, ölüyorlarsa ölüm nedenleri gibi birçok şeyi anlayabiliyoruz. Leyleklerin bu takibini yapabildiğimiz sürece onların neye ihtiyacı olduğunu daha iyi biliyoruz." diye konuştu.

- "Yavru leylekler üredikleri yere dönmüyor"

Şimdiye kadar bin 250 leyleğe halka taktıklarını söyleyen Onmuş, şu bilgileri paylaştı:

"10 yıldır yaklaşık bin 250 leylek halkaladık. Bu oldukça yüksek bir sayı. Bu süre içerisinde şunu gördük. Leyleklerde sadece erişkin bireyler üredikleri yere geri dönme eğilimine sahipler. Aydın'ın Söke ilçesinde üreyen bir leylek 1 yıl sonra tekrar aynı yere dönme eğilimine sahip. Fakat bu leyleğinin yavrusunun ise literatür bilgimiz, aynı yuvanın 30 kilometrelik halkasal bir yarıçap içerisine gelebileceğini söylüyordu. Biz bunun çok daha üstünde veriler gördük. 50, 100 kilometre ileri gidebiliyorlar. Yavru leyleklerin yarısından fazlası doğduğu, yumurtadan çıktığı bölgenin dışına gidiyor. Ciddi bir oran bu. "

- "100 leylekten 6'sı ip ve poşetler yüzünden ölüyor"

Yapılan halkalama çalışmalarının sonucunda leyleklerin ölüm sebebine ilişkin ciddi veriler de elde ettiklerini söyleyen Onmuş, "Bugüne kadar yaptığımız çalışmalarda halkaladığımız 100 leylekten 6'sının ayaklarına ip ya da poşet dolanması sonucu öldüğünü tespit ettik. Leylekler balya iplerini, doğaya atılan çöp ve poşetleri, yumuşak olması için yuvalarına getiriyor. Bu ipler leyleklerin ayağına dolaşınca onların ayaklarını kopartıyor. Çiftçilerimize ve köylülerimize balya ve saman iplerini doğaya atmamasını tavsiye ediyoruz." dedi.