Aktivasyon enerjisi, kimyasal bir tepkimenin başlayabilmesi için gerekli olan en düşük enerji miktarını ifade etmektedir. Bu terim, bilim dünyasında ilk kez 1889 yılında İsveçli kimyager Svante Arrhenius tarafından bulunmuştur. Aktivasyon enerjisi bir reaksiyonun gerçekleşebilmesi için moleküllerin ihtiyaç duyduğu enerji bariyerini aşması gerektiğini ortaya koyar, kimyasal kinetik alanında önemli bir rol oynamaktadır.
Aktivasyon enerjisi (Ea), bir kimyasal reaksiyonun başlaması için gerekli olan en düşük enerji miktarını ifade eden bir kavramdır. Bu terim, ilk kez 1889 yılında İsveçli bilim insanı Svante Arrhenius tarafından literatüre kazandırılmıştır. Her kimyasal reaksiyonun kendine özgü bir aktivasyon enerjisi mevcuttur. Enerjinin değeri, reaksiyonun gerçekleşme hızını ve koşullarını belirler.
Reaksiyon türüne bağlı olarak aktivasyon enerjisi farklı aralıklarda değişiklik gösterebilir. Örneğin, gıda maddelerinde enerji aralığı genellikle 2 ila 150 kcal/mol arasında değişirken, basit hidroliz reaksiyonlarında bu değer 10-20 kcal/mol arasında olabilir. Daha yüksek aktivasyon enerjisi, tepkimenin başlaması için daha fazla enerji gerektiği anlamına gelir ve bu tür reaksiyonların gerçekleşmesi daha zor olur.
Aktivasyon enerjisini etkileyen çeşitli faktörler bulunur. Bunlar; sıcaklık, maddelerin cinsi, derişimi, temas yüzeyi ve katalizörlerin varlığı olarak enerji miktarını doğrudan etkileyebilir. Katalizörler, aktivasyon enerjisini düşürerek tepkimenin daha hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleşmesini sağlar.
Reaksiyon hız sabitlerinin farklı sıcaklıklardaki değişimlerini inceleyerek aktivasyon enerjisinin nasıl belirlendiğini anlamak mümkün hale gelir. Kimyasal tepkimelerde enerjinin nasıl hesaplandığı, bilim insanlarının sıklıkla araştırdığı bir konudur.
Aktivasyon enerjisini hesaplamak için ln(k) (hız sabitinin doğal logaritması) ile 1/T (sıcaklığın tersinin Kelvin cinsinden değeri) arasındaki ilişkiyi gösteren bir grafik kullanılmaktadır. Bu grafik doğrusal bir çizgi oluşturur ve eğimi, m=−Ea/Rm = -E_a / Rm=−Ea /R denklemi ile hesaplanabilir.