Dede Korkut Karslı Kağızmanlı Iğdırlı

Türk kökenli Oğuzların Bayındır Han önderliğinde Anadolu’ya geldiklerini, Kağızman’ı “Yaylağ”, Iğdır’ı “Kışlağ” olarak yurt tuttuklarını belirten Araştırmacı Yazar Sait Küçük Dede Korkut’un Kars, Kağızman, Iğdır coğrafyasında yaşadığını belirtti.

Oğuzların Anadolu’nun kapısını Kars’a giriş yaparak açtığını belirten Araştırmacı Yazar Sait Küçük: Dede Korkut kitabında geçen yer isimlerinin bir çoğu Kağızman ve Iğdır coğrafyasında mevcut olan yerlerdir. Bayındır Han’ın ve beylerinin bu bölgede yaşadığını, Dede Korkut’un Oğuzların danışmanı ve ozanı olduğunu onun hikayelerinden öğrenmekteyiz, diye konuştu.

Küçük bu tarihi yaşam ve Dede Korkut hakkında sözlerini şöyle sürdürdü: Dede Korkut, bilinen ilk Türk Ozanı. Orta Asya’da Kopuz, Anadolu’da saz diye bilenen çalgının mucididir. Türk coğrafyasındaki bütün ozanların piridir. Oğuz Türklerinin milli ozanı olan Dede Korkut’un hikayelerinden ve hakkındaki söylencelerden yola çıkılarak yaşamı M.Ö. 120 - M.S. 646 yılları arasında gösterilmektedir.

Hikayelerinde geçen yer adlarının tespiti sonucu Dede Korkut’un da mensup olduğu Oğuz Taifesi’nin Horasan’dan ayrılıp Bayındır-Han önderliğinde Kars-Anı bölgesine geldiği, Kars-Kağızman Ağcakalesi’ni “Yaylağ”, Iğdır-Sürmeli Karakalesi’ni “Kışlağ” seçtikleri belirtilmektedir.

Dede Korkut kitabının başlangıcında “Hazret-i Resul aleyhis-selam zamanına yakın, Bayat boyundan Korkut Ata derler, bir er koptu, Oğuzun ol kişi tamam bilicisiydi, Oğuzun içinde tamam velayeti zahir olmuşıdı, ne derse olurdu, gayibden türlü haber söylerdi, Hak Taala anun gönlüne ihdam ederdi. Korkut Ata Oğuz kavminin müşkülünü hallederdi, her ne iş olsa Korkut Ata’ya danışmayınca işlemezlerdi” denilmektedir.

Bazı kaynaklarda Dede Korkut’un Kara Hoca’nın oğlu olduğu 100 veya 295 yıl yaşadığı kaydedilmektedir. Dede Korkut adına bir çok yerde mezar yerleri gösterilmektedir. Ne zaman öldüğü kesin olarak bilinmemekle birlikte 646’ya yakın bir tarih işaret edilmektedir. Dede Korkut’dan günümüze 12 hikaye ulaşmıştır. Bu hikayelerin içerisinde onun söylediği sözler, kopuz/saz eşiğinde okuduğu türküler-şiirler mevcuttur. Günümüzde türkü ve şiir olarak bilinen halk edebiyatının kafiyeli ve vezinli ürünleri Dede Korkut döneminde Soylama olarak bilinmektedir. Dede Korkut’un söylediği sözlerden bazıları atasözü olmuş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Soylamalarında akıcı bir dil, nakışlı bir anlatım bulunmaktadır.

Iğdır Sürmeli Karakalesi’nde, Kağızman Ağcakalesi’nde yaşamış olan Oğuzlar’ın danışmanı ve ozanı olan Dede Korkut ile alakalı Kağızman’da bir de dağ vardır. Bu dağ Aşık Dede dağı olarak geçmektedir. Dede Korkut Soylamasından bir örnek:

SOYLAMA: Hani öğdüğümüz bey erenler / Dünya benim, diyenler / Ecel aldı, yer gizledi / Fani dünya kime kaldı / Gelimli gidimli dünya / Sonucu ölümlü dünya / Bu kara yer bizi de yiyecektir / En nihayet uzun yaşın ucu ölüm / Sonu ayrılık! …