Kağızman’da yayın balığı avı

Kağızman’dan kıvrıla kıvrıla geçen Aras Nehri sularında balık avı devam ediyor. Balık avcıları Aras havzası boyunca avlanarak Gabıt, Caner, Sazan ve Yayın olarak tanınan lök balığı avlayıp Kağızman halkına pazarlıyor ve damaklara tat veriyorlar.

Ancak 20 yıl öncesine kadar Aras Nehri’nde avlanan Yayın balığı 50 ve 60 kilo gelirken son yıllarda bu ağırlık 15 kiloya kadar inmiş durumdadır. Bunun nedeni ise bilinçsiz ve zamansız avlanmadır.

Dünyada Yayın olarak tanınan lezzetli balık, Kağızman ilçesinde, halk lehçesinde Lök olarak bilinmektedir. Lök adı ise 7 yaşını doldurmuş olan boz erkek develere verilen isimdir. Aynı zamanda “büyük” manasında kullanılmaktadır. Yayın balığı ise büyük olduğundan ilçe halkı bu balığa Lök ismini vermiştir. Bel kemiği bulunan ve kılçıksız balık olarak avlanan Lök balığı Aras Nehri havzasında nesli tükenmekte olan balıklar arasındadır.

Yayın balığı (Silurus glanis), Siluridae familyasından Avrupa'nın ikinci büyük tatlı su balığıdır. Yassı ve geniş kafası, geniş ağzı, dudaklarından sarkan iki uzun anteni ve çenesinden sarkan daha kısa dört anteni, kuyruğuna kadar uzanan alt-yüzgeci ve kafasının yakınında bulunan daha küçük bir sırt-yüzgeci vardır. Yayın balığı çok iyi duyma kabiliyetine sahiptir. Seksen yaşına kadar yaşayabilir.

Yayın balığının dişisi kilo başına 30.000 yumurta üretir. Erkek balık, yavrular yumurtalardan çıkana kadar yuvayı korur, bu süre, suyun sıcaklığına göre üç ila on gün arasında değişir.

Yayın balığı büyük, ılık gölleri ve derin, yavaş akan ırmakları tercih eder. Su akıntılarının oluşturduğu mağaralarda ve suya batmış ağaçların yanında barınmayı sever.

Alt dudağın üsttekinden daha öne çıkık durmasından da anlaşılacağı gibi, suyun ortasında ve suyun dibinde beslenir. Suni göllerde de üretilen yayın balığı yenilen bir balıktır. Ama yaşlı balıkların eti tatlı olmadığı için belli bir yaşa kadar yenilmesi gerekir; ozaman tadı dana etini andırır.

Yayın balıkları kuzey hariç Avrupa'nın her yerinde bulunur. Türkiye'de de büyük ırmaklarda ve baraj göllerinde bulunur. Fırat ve Dicle Irmaklarının dışında kalan akarsu ve göllerde yayılmıştır. 3 metreye varan uzunluğu ve 150 kiloya varan ağırlığı ile, mersin balığından sonra Avrupa'nın ikinci büyük balığıdır. Ama bu büyüklüğe ulaşan yayın balıkları çok nadirdir, son yüz yıl içinde, bu büyüklükte balık yakaladığını söyleyenlerin inandırıcı kanıtları yoktur. En son inandırıcı kanıtlar 19. yüzyıldan kalmadır. Yayın balığı ortalama 1,30 - 1,60 metre boyundadır.

Bazen iki metreden daha büyüğünü yakalamak da mümkündür. Yakın zamanda yakalanan en büyük yayın balıkları Po ırmağında yakalanan 2,78 metre boyunda ve 144 kilo ağırlığında, Almanya'da yakalanan 2,49 metre boyunda ve 89 kilo ağırlığındaki yayınlardır. Fransa, İspanya ve Yunanistan'da da yaklaşık bu büyüklüklerde yayınlar yakalanmıştır.

Yayın balığı genellikle balıkla beslenir, ama solucan, sülük, böcek ve yengeç de yer. Belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra, kurbağa, fare, sıçan, ördek ve su kıyısında yaşayan kuş türleriyle de beslenir.

Aras Nehri Lök(Yayın) balığının yetişme ve gelişme alanıdır. Bu balığın Doğu Anadolu sularında varlığını sürdürebilmesi için bilinçli ve zamanlı avlanmak gerekmektedir. Yoksa bilinçsiz avlanma bu balığın neslinin felaketi olur.