BİZE ULAŞIN
Özellikle vücudu viral enfeksiyonlara ve gribe karşı korumada ve hücre hasarını azaltmada çinko ile ilgili yapılan çalışmalar bize bu eser elementin önemini vurguluyor. Gelin, çinko nedir, hangi besinlerde bulunur, bu dönemde takviye olarak neden alınması gerekir? sorularının cevaplarını Medikal Estetik Hekimi Dr. Seran Göçer'den dinleyelim.
Çinko, sağlıklı bir bağışıklık sistemi için gerekli olan bir eser elementtir. İnsan vücudundaki birçok fonksiyondan sorumludur ve en az 100 farklı enzimin aktivitesini uyarmaya yardımcı olur. İnsan vücudu yüksek miktarda çinkoyu depolayamadığı için, çinko düzenli bir biçimde diyetinizin bir parçası olarak tüketilmelidir. Çinkonun faydalarından yararlanmak için sadece küçük bir miktar bir çinko alımı yeterlidir.
En iyi çinko kaynakları fasulye, kırmızı et, kuru yemiş, balık ve diğer deniz ürünleri, tam tahıllı gevrekler ve süt ürünleridir. Bazı kahvaltılık gevrekler ve içeriği zenginleştirilmiş yiyeceklerde çinko bulunmaktadır.
Vejetaryenler, günlük tüketilmesi gereken miktardan yaklaşık yüzde 50 daha fazla çinko almalıdır. Çünkü bitki bazlı gıdalardan elde edilen çinkonun bioyararlılığı hayvansal gıdalardan alınan çinkoya oranla daha azdır. Ayrıca vücuttaki çinko düzeyi çinko emilimini etkileyebilir. Çinko eksikliği olan insanlar bu elementi daha fazla emerlerken, diyetinde yüksek çinko ile beslenen insanlar daha az emerler. Yani vücut sadece ihtiyacı kadar olan çinkoyu sindirmektedir.
Yüksek miktarda çinko içeren besinlere göz atacak olursak;
· Kakao (1 yemek kaşığı): 1,9 mg
· Pişmiş tavuk (100 gram): 1 mg
· Kefir veya yoğurt (170 gram): 1.4 mg
· Ispanak (150 gram): 1.4 mg
· Nohut (150 gram): 2,5 mg
· Kabak çekirdeği (150 gram): 6.6 mg
· Çiğ istiridye (85 gram): 14.1 miligram
· Sığır eti (85 gram): 7.0 miligram
· Konserve kuru fasulye (½ kase): 6.9 miligram
· Pişmiş yengeç (85 gram): 6.5 miligram
· Yağsız kıyma (85 gram): 5.3 miligram
· Pişmiş ıstakoz (85 gram): 3.4 miligram
· Pişmiş yabani pirinç (½ kase): 2.2 miligram
· Pişmiş bezelye (1 kase): 1.2 miligram
· Ceviz (28 gram): 1.3 miligram
· Kuru kavrulmuş yer fıstığı (28 gram): 0.9 miligram
Bu gıdaların dışında ek olarak alabileceğiniz çinko takviyesi de bulunmaktadır. Çinkonun kullanımı önerilen günlük dozlarda güvenlidir. Bu takviyeleri seçerken etkiyi artıracak uygun formulüzasyonda hazırlanmış olmasına ve klinik çalışmalarla desteklenmiş olmasına dikkat edin. Günlük ihtiyacımız olan çinkoyu, sağlıklı ve genç bireyler normal hayatta doğal yiyeceklerden sağlayabilirler. Ancak bazı durumlarda bu takviyeye ihtiyaç artar. Hamilelik, ileri yaş, salgın durumları, bağışıklığı desteklemek zorunda olduğumuz haller, kronik hastalıklara sahip olanlar takviye olarak çinko kullanabilir.
Çinkonun insanlar için gerekliliği 1960'ların başında kabul edilmiştir. Bazı gıdalarda doğal olarak bulunmasına rağmen bazı gıdalara eklenen ve bir besin takviyesi olarak da karşımıza çıkan çinko, sağlığımızın hemen hemen her yönü için çok önemli bir mineraldir. İnsan sağlığı için çok az miktarda çinko gerekli olduğu için "temel eser element" olarak tanımlanır. Çinko sağlığın birçok yönü için hayati öneme sahip olmasının yanı sıra insan vücudunun düzgün büyümesi ve bakımı için de gereklidir.
Bunların başında; bağışıklık fonksiyonu, yara iyileşmesi, kan pıhtılaşması, duyu fonksiyonları, üreme sistemi, cilt fonksiyonları, tiroid fonksiyonu, soğuk algınlığı semptomlarının süresini kısaltılması, kan şekeri kontrolü, şiddetli ve inflamatuar akne, kalp hastalığı riskini azaltılması ve gözde görmenin iyileştirilmesi ve çok daha fazlası için gereklidir.
Özetle çinko; vücuttaki hasarları önlemede önemli role sahiptir. Eksikliğinde ilk olarak bağışıklık sistemi olumsuz etkilenir ve daha kolay hasta oluruz. Çinko eksikliği daha çok yaşlılarda saptanan bir durumdur. 50 yaş sonrasında emilim düşeceği için ileri yaş gurubunun viral hastalıklardan korunmasında Çinkonun değeri artar. Kendinizde şu belirtileri görüyorsanız Çinko ihtiyacınız muhtemelen artmış demektir; sık idrara çıkma, iştahsızlık, sinirlilik, genel saç dökülmesi, pürüzlü ve kuru cilt, yavaş yara iyileşmesi, zayıf tat ve koku hissi, ishal ve bulantı.
Çinko için günlük önerilen doz 15-30 mg’dır. Alınması önerilen çinko takviyelerinin seçimini etkileyen hususlar arasında çözünürlük, biyo-yararlanım, tat, yan etkiler, maliyet ve gerekli doz ayarlaması bulunmaktadır. Çinko takviyesi olarak adlandırılan maddeler aslında kimyasal bileşim olarak birer çinko tuzlarıdır. Çinko tuzlarının sulu çözeltideki çözünürlükleri de doğal olarak farklıdır ve bu fark da takviyelerin vücut tarafından emilimini etkileyen önemli özelliklerden biri olarak göze çarpmaktadır.
European Food Safety Authority (EFSA) ya göre çinkonun gıda takviyesi olarak kullanıldığında kabul edilmiş faydaları şunlardır;
1.Cildin normal sağlığının korunmasında yararlı bir fizyolojik(doğal etki) etkisi olduğunu kabul edilmiştir.
2.DNA sentezi ve hücre bölünmesi üzerine etkileri ise; "Cilt ve yara iyileşmesi’’ ni desteklediği kabul edilmiştir. Çinkonun, DNA sentezi ve hücre bölünmesi üzerine etkileri hücre yenilenmesini sağlar. Bu da virüsler için önemli bir bariyer olan mukoza ve cildin sağlamlığını artırır.
3.Yine cilt ve yara iyileşmesi üzerine olan etkilerinden birisi de; protein sentezine katkıda bulunmasıdır. Bu durumda saç, cilt ve tırnak yapısına ait keratin ve kollajen sentezini desteklediği kabul edilmiştir. Çinko, aynı zamanda bu proteinlerin sentezine katılan çok sayıda enzimin önemli bileşenidir.
Testosteron hormonunun(erkeklik hormonu), kandaki normal düzeylerinin korunmasında rol oynadığı kabul edilmiştir. Yani “kasların sağlıklı olarak büyümesini destekleyen hormonal ortamın korunması için gereklidir. Diyette düşük çinko alımı, testosteron dahil birkaç hormonun kandaki düzeylerinin düşmesine sebep olmaktadır
Çocukların normal gelişme büyümeleri için gerekli olduğu kabul edilmiştir.“
8.İnsan metabolizmasında önemli yeri olan "çinko, metabolizmanın çeşitli enzimlerinin bir elementi veya kofaktörü olarak çalışır. Bu yüzden eksikliğinde antioksidan etkiyi düzenleyen enzimlerin çalışması zarar görür. Hücre yenilenmesinin zarar görmesi anlamına gelir. Bunlar; Nükleik asitlerin yanı sıra proteinler, karbonhidratlar ve lipitler: alkol dehidrojenaz, süperoksit dismutaz, DNA polimeraz, RNA polimeraz, alkalin fosfatazlar, karboksipeptidazdır. Ayrıca 200'den fazla enzimin aktivitesinde yer alır.
Medikal Estetik Hekimi
Dr. Seran Göçer
www.drserangocer.com
Facebook: @drserangocer
Instagram: @serangocer
Youtube - Dr. Seran Göçer
