Köylülerden Topraklarına Dönüş Talebi

Hakkari’de, 1995 yılında güvenlik gerekçesiyle boşaltılan Çukurca ilçesine bağlı o dönemde 500 hanesi bulunan 6 bin 500 nüfuslu Uzundere (Ertuş) beldesi sakinleri, 20 yıl sonra köylerine dönmek istiyor.Aradan geçen 20 yıllık süre zarfında ilk etapta Çukurca ilçe merkezinde bir YİBO’ya, daha sonra sırasıyla Çanaklı köyü, Yeni Doğanlı köyü ve Yüksekova’daki Doğanlı Kampı’nda zorunlu ikametgâha tabi tutulan belde sakinleri sonraki yıllarda Van ve çevre ilçelere göç ederek zorunlu yolculuklarına devam etti. Yerleştirildikleri zorunlu ikametgâhlarında oldukça zor şartlarda mücadele veren belde sakinleri silahların susması ile birlikte artık köylerine dönmek ve rahat bir hayat yaşamak istiyor. Köylüler belediye statüsündeki Uzundere’yi terk ettikten üç yıl sonra yani 1998’de bu statünün feshedilerek beldenin kapanması ve evlerinin yıkılması nedeniyle devletin zararlarını karşılamasını ve köye dönüşün önünü açmasını istiyor. Ancak, resmen askeri yasak bölge olmadığı halde belde sakinleri beldelerine dönemezken, köy sakinlerinin zararlarının karşılanması için valiliğe yaptığı başvurularda köyde ‘güvenlik’ riski yok denilerek ret ediliyor.Kapandığı dönemde belde belediye başkanı olan Şaban Alkan, 20 yılda büyük zorluklar yaşadıklarını ancak çözüm süreci ile birlikte bölgenin rahatlamasının ardından köylerine dönmek istediklerini söyledi.Köyün temel sorunlarının çözülmeden dönüşün imkânsız olduğunu anlatan Alkan, Hakkari Valiliği, İçişleri Bakanlığı ve Başbakanlığa köylerine dönüşün şartlarının sağlanması için başvuruda bulunduklarını belirterek şöyle konuştu: “Köye dönüş için ilk etapta yol, su, elektrik, okul ve sağlık ocağı gibi temel sorunların çözülmesi gerekir. Hakkari Valiliği, İçişleri Bakanlığı ve Başbakanlığa resmi başvurularımız oldu. Biz orada yaşayabilmenin koşullarının sağlanmasını istiyoruz. Evlerimizin yapılmasını da istemiştik. Ancak, bize tazminatınız ödendiği için bu taleplerinizin karşılanmayacağı söylendi”2004 yılında yürürlüğe giren zarar ve ziyanların karşılanması ile ilgili yasadan yararlandıklarını belirten köy sakinleri, zararlarının tamamen karşılanmadığını savunuyor. Hakkari Valiliği bünyesinde kurulan zarar ziyan tespit komisyonunun 1995- 2006 yılları arasındaki zararlarını karşıladığını ifade eden eski köy muhtarı Taha Korkmaz ise, kendilerine verilen tazminatların gülünç rakamlar olduğunu bununda Uzundere sakinlerinin acısını körüklediğini belirtti. 20 yıl sonra göç ettikleri köylerine dönmek istediklerini anlatan eski muhtar Korkmaz, devletin köyde asgari yaşam koşulları sağlamadığı için köylerine dönemediklerini söyledi. 2014 yılında zararlarının tazmini için yaptıkları başvurunun, köy sakinlerinin köylerine dönmelerinin önünde yasal ve fiili hiçbir engel bulunmadığı gerekçesiyle reddedildiğine dikkat çeken Korkmaz, defalarca köye gitme girişimlerinin askerler tarafından ‘Güvenlik’ gerekçesi ile engellendiğini kaydetti. Korkmaz, komisyonun köyde güvenlik sıkıntısı olmadığına dair kararı ile pratikte karşılaştıkları durumun büyük bir çelişki olduğuna işaret ederek, bu tutumun devlet ile vatandaş arasındaki güven ilişkisine gölge düşürdüğünü söyledi.Çatışmalı süreçte harabeye dönen köylerinin devlet desteğiyle inşa edilmesini isteyen Korkmaz, köyün mayınlardan arındırılmadan, köy sakinlerinin güvenlik kaygılarını gidermeden Uzunderelilerin köylerine dönmelerini beklemenin eşitlik ilkesine aykırı olacağını anlattı.Öte yandan Hakkari Valiliği bünyesinde bulunan 3 Nolu Zarar Tespit Komisyonu, 7 Ocak 2015 tarihinde aldığı bir kararla Uzundere Köyü ve bağlı mezralarına dönülmesine engel bir durum bulunmadığı için köy sakinlerinin avukatları aracılığıyla tazminat için yaptığı başvuruyu ret ettiği belirtildi.