Zabıta nedir, nasıl olunur? Zabıta olma şartları nelerdir? Zabıta rütbeleri, yetkileri, görevleri ve çalışma saatleri

Türkiye’de iki çeşit kolluk veya zabıta idaresinin mevcut olduğu görülür. Bunlar özel ve genel zabıta olarak adlandırılır. Özel zabıta ise diğer ismiyle belediye zabıtası olarak bilinir. Söz edilen personellerin temel görevleri de şehirdeki güvenliği sağlamak olarak öne çıkar. Bu temel görevin yerine getirilmesi için semt pazarlarından iş yerlerinin denetlenmesine varan çeşitli uygulamalar yönetilir. Zabıta personeli olmak isteyen kişilere ise ilgili meslek grubunun detaylı görevleri, çalışma şartları ve unvanları üzerine bilgi sunulmalıdır.

Zabıta nedir?

Meslekler üzerine bilgi edinmek isteyen kişiler için “Zabıta ne demek?” sorusuna yanıt verilmesi oldukça mühimdir. Zabıta, temel olarak bir şehirde güvenliği sağlamakla görevli olan idaredir. Ancak zabıtanın belirli özellikleri ile diğer yetkili idarelerden ayrıldığı bilinir. Bu noktada zabıtanın detaylı tanımı; yerel yönetimlere bağlı olarak çalışan, halk sağlığı ile kamu düzeninin korunmasından sorumlu olan kişi şeklinde açıklanabilir.

Türkiye’de temelde iki türlü kolluk ya da zabıta idaresi mevcuttur. Bunların ilki genel zabıta olarak adlandırılırken polis ve jandarma gibi yetkilileri içerir. Bir diğer zabıta idaresi ise özel sınıfıyla nitelenir. Söz edilen idareye dahil olan çalışanlar da belediye zabıtası olarak adlandırılır. Buna ek olarak özel zabıtaların kamu düzeni sağlarken jandarma ya da polisler gibi silah taşımadığı belirtilmelidir.

Zabıta ne işe yapar?

Zabıta görevleri olarak sıralanan maddeler, genel olarak bölgede kamu düzeninin sağlanmasını mümkün kılan hususlardan oluşur. Yine bölgedeki huzuru tesis etmek ve halk sağlığını korumak da zabıtanın görevleri arasındadır. Söz edilen idarenin bir kısmı gezici, diğer bir kısmı ise sabit olarak denetim yapar.

Zabıta yetkileri göz önünde bulundurulduğu takdirde ilgili meslek grubuna dahil olan çalışanların diğer görevleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Ruhsatsız olarak faaliyet gösteren iş yerlerinin tespit edilmesi ve gerekli işlemlerin uygulanması,
• Halk sağlığını tehdit eden veya olumsuz yönde etkileme ihtimali bulunan tüm işlemlerin durdurulması,
• Gıda malzemelerinin üretiminden, satış işlemlerinden, dağıtımından sorumlu olan şirketlerin temel denetimlerinin yapılması,
• Yukarıda belirtilen kategoride yer alan şirketlerin baskın denetimlerinin yönetilmesi,
• Ruhsatı olduğu halde işgaliye gibi faaliyetleri tam anlamıyla yerine getirmediği belirlenen iş yerlerine gerekli cezai işlemlerin uygulanması,
• Belediyeden izin almadan faaliyet gösteren satıcıların saptanması,
• Semt pazarlarında gerekli denetimlerin sağlanması,
• İzinsiz olarak afiş veya ilan asanların tespit edilmesi.

Nasıl zabıta olunur?

Zabıta olarak çalışan kişilerin eğitim sürecinde nasıl bir yol izlediği ve hangi sınavlara girdiği gibi hususlar sıklıkla araştırılır. Bu bağlamda “Zabıta olma şartları nelerdir?” sorusunu yanıtlayan maddeler aşağıdaki gibi derlenmelidir:

• T.C. vatandaşı olmak,
• Yüz kızartıcı suç işlememiş olmak,
• Hüküm giymemiş olmak,
• Kamu haklarından mahrum edilmemiş olmak,
• Lise mezunu olmak,
• Kadınlar için minimum 165, erkekler için ise en az 175 santimetre boya sahip olmak.

Yukarıda sıralanan zabıta şartları kapsamındaki maddelere uyum sağlayan bireyler, ilçe veya il belediyelerine bağlı olarak işçi ya da memur statüsünde çalışabilirler. Memur olarak çalışmayı planlayan zabıtaların ise KPSS’den yeterli puanı almaları gerekir.

Zabıta çalışma şartları nelerdir?

Zabıtaların farklı alanlarda görev almaları mümkündür. Bunlar arasında kamu/devlet sektörü ön plana çıkarken; aynı zamanda hizmet, turizm ve otomotiv de yer alır. Buna ek olarak zabıtaların hizmet, satış, yönetim, eğitim ve güvenlik departmanlarında çalışabildiği görülür.

Zabıta çalışma şartları ise mesaili ve yoğun tempolu bir iş düzenini içerebilir. Dolayısıyla zabıta olmak isteyen bireylerin, stres ve vakit yönetimi yapma konusunda gelişim kazanmalarında fayda vardır.

Zabıta çalışma saatleri genellikle 7/24 olarak bilinir. Bunun temel nedeniyse mesai gereksiniminin ortaya çıkabilmesidir. Ancak zabıtalar yasal yönetmeliğe göre haftada 5 gün çalışır. Buna ek olarak ilgili idareye bağlı olan kişilerin, ayda 1 defa hafta sonu da görev yapmaları söz konusudur. Bu çerçevede belediyeler tarafından bazı kurallar çerçevesinde vardiya planı hazırlanır. Örneğin 24 saat çalışan bir zabıta personeline 48 saat istirahat verilir. Diğer bir alternatif çalışma planı ise 12 saat iş, 24 saat istirahat olarak düzenlenir.

Zabıta rütbeleri nelerdir?

Zabıta personeli olarak görev almayı planlayan kişiler, unvanlı kadrolara yönelik detaylı bilgi edinmek isterler. Dolayısıyla zabıta rütbeleri, belediye zabıtası bünyesindeki norm kadroya göre açıklanmalıdır. Bu doğrultuda zabıta personellerinin unvanları müdür, amir, komiser ve memur olarak belirtilebilir. Aynı zamanda belediye zabıtasının norm kadrosunda hizmet için gerekli olan diğer birimler de yer alır.