Satın alma gücü paritesine göre hesaplandığında ise Türkiye sigara fiyatında 37 Avrupa ülkesi içinde en ucuz ülke. Tüketicilerin refah düzeyi kıyasına göre Türkiye’de 100 birim sigara alınırken İngiltere’de ancak 28 birim sigara alınabiliyor.
Türkiye’de gerçekleşen yerel seçimlerin ardından bir çok ürüne zam gelirken bunlardan birisi de alkol ve sigara oldu. Peki, Avrupa’daki sigara ve tütün ürünleri fiyatlarıyla karşılaştırıldığında Türkiye’nin durumu nedir? Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) da katkı verdiği Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) verileri bu konuda karşılaştırma yapmaya imkan tanıyor
AB'DE 100 EURO TÜRKİYE'DE 35 EURO
2018 verilerine göre Türkiye’de sigara ve tütün ürünleri fiyat düzeyi endeksi 35. Bu, 28 AB ülkesi genelinde 100 euro karşılığı satın alınan aynı sigara ve tütün ürünlerinin; Türkiye'de 35 euro karşılığı Türk lirası ile satın alınabileceği anlamına geliyor.
Türkiye bu alanda 37 Avrupa ülkesi içinde endeksin 29 olduğu Kuzey Makedonya’nın ardından en ucuz ikinci ülke durumunda. Endeksin en yüksek olduğu ülkeler ise Norveç (222), İngiltere (204) ve İrlanda (201) çıktı. Bu verilere göre Türkiye’de 35 euro’ya alınan aynı miktardaki sigara Norveç’te 222 euro’ya alınabiliyor.
TÜİK’e göre fiyat düzeyi endeksi; ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünün göstergesi olarak tanımlanıyor. Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi, 100’den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “pahalı”, 100’den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “ucuz” olarak ifade ediliyor. Bu da Türkiye’de sigara ve tütün ürünlerinin AB ortalamasına göre yüzde 65 daha ucuz olduğunu gösteriyor.
Satın alma gücü paritesi (SGP) ayrıntılı olarak tanımlanmış mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranı olarak tanımlanıyor. Böylece ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıkları giderilmekte ve uluslararası anlamda gerçek fiyat ve hacim karşılaştırmaları yapılabiliyor.
Eurostat tarafından açıklanan SGP’ye göre kişi başına gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) endeksi 2018 yılı geçici sonuçlarına göre 28 AB ülkesi ortalaması 100 iken, bu değer Türkiye için 65 oldu. Bu, Türkiye’nin satın alma gücünün AB ortalamasına göre yüzde 35 düşük olduğu anlamına geliyor. Türkiye bu kategoride 37 Avrupa ülkesi içinde 29. sırada yer alıyor. İlk sırada 254 puan ile Lüksemburg bulunurken son sırada 31 endeks puanı ile Arnavutluk yer alıyor.
Öte yandan, ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla temel alınırken, tüketicilerin göreli refah düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına fiili bireysel tüketim endeksleri daha uygun bir gösterge olarak kabul ediliyor. Fiili bireysel tüketim, tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlere ek olarak devlet veya kar amacı olmayan kuruluşlar tarafından sağlanan (eğitim, sağlık vb.) hizmetleri de kapsıyor. AB ortalaması 100 iken Türkiye’nin endeksi 2018’de 68 oldu.
Sigara ve tütün ürünleri fiyat düzey endeksinin; SPG’ye göre kişi başına fiili bireysel tüketim endeksi oranı incelendiğinde daha uygun bir karşılaştırma ortaya çıkıyor. Bu karşılaştırmada Türkiye 37 Avrupa ülkesi içinde sigaranın en ucuz olduğu ülke oluyor. Bu refah düzeyi kıyasına göre Türkiye’de 100 sigara alınabilirken İngiltere’de 28 sigara alınabiliyor.
ALKOLDE EN PAHALI İKİNCİ ÜLKE TÜRKİYE
Öte yandan, 28 Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkede ortalama 100 Euro olan alkollü içki fiyatı, Türkiye’de 163 Euro. Satın alma gücü paritesine göre hesaplandığında ise Türkiye alkolde 37 Avrupa ülkesi içinde Arnavutluk’tan sonra en pahalı ikinci ülke.
