BİZE ULAŞIN
Tarihte iki ayrı Doğu Akdeniz uygarlığının rol oynadığı bilinir. Bunlardan biri Fenikeliler iken, bir diğeri ise İbraniler şeklinde belirtilebilir. Fenikeliler bilhassa ticaret, kültürel etkileşim ve denizcilik alanında medeniyete katkı sağlayan uygarlıkların başında gelir. İbraniler de Musevilik dinini oluşturup bunu millileştirmeleri ile ön plana çıkar. Dolayısıyla iki temel Doğu Akdeniz uygarlığının insanlık tarihine farklı açılardan iz bıraktığı söylenebilir. Bu bağlamda Doğu Akdeniz uygarlıklarının günümüzde hangi ülkelerin bulunduğu bir coğrafyada yaşam sürdüğünden söz edilmesi de önem arz eder.
Tarihte önemli bir yer tutan Doğa Akdeniz uygarlıkları iki tanedir. Bunların ilki Fenikeliler iken bir diğeri ise İbraniler olarak bilinir. Fenikeliler’in tarihte bıraktığı izler MÖ 1500’lü yıllara kadar uzanır. Bununla beraber İbraniler’in de MÖ 11. yüzyılda Filistin coğrafyasına yerleştiği söylenebilir. Antik Çağ uygarlıkları olarak da bilinen Fenikeliler ve İbraniler'in insanlık tarihine pek çok alanda katkı sağladığı belirtilebilir. Dolayısıyla mimari, inanç ve ticaret gibi konularda insanlık tarihine katkıda bulunan bu iki Doğu Akdeniz uygarlığının detaylı bir şekilde incelenmesinde fayda vardır.
MÖ 1500 yılında kurulduğu bilinen Fenikeliler, talassokrasik bir yapıda şekillenen toplumlar arasındadır. İki Doğu Akdeniz uygarlığından biri olan Fenikeliler; günümüzde Türkiye, İsrail, Lübnan ve Suriye’nin konumlandığı bir coğrafyaya yerleşmiştir. Sami dillerine ait bir dili konuştuğu bilinen bu uygarlığın, zaman içerisinde Doğu Akdeniz’den tüm Akdeniz kıyılarına ve Atlas Okyanusu’na yayıldığı bilinir. Başkenti ilk olarak Biblos, daha sonra ise Sur olan bu kavmin; tarihte tarımdan mimariye uzanan farklı alanlarda iz bıraktığı söylenebilir. Bu bağlamda Akdeniz medeniyetlerinin ilki olan Fenikeliler için aşağıdaki gibi bilgiler sunulabilir;
Antik Çağ’da yaşayan Doğu Akdeniz uygarlıklarından olan İbraniler, MÖ 11. Yüzyılda Filistin coğrafyasına yayıldığı bilinen antik Sami milletlerindendir. Bu uygarlığın ilk olarak İsrailoğulları adıyla ortaya çıktığı bilinir. Hz. Davut yönetiminde krallık kurduğu bilinen bu toplum, Kudüs’ü başkent yaparak tarihe iz bırakmayı başarmıştır. Doğu Akdeniz uygarlıkları özelliklerini temsil eden İbraniler için belirtilebilen detaylar ise aşağıdaki gibidir;
Fenikeliler ile İbraniler gibi iki antik uygarlığı içeren Doğu Akdeniz medeniyetlerinin, insanlık tarihine önemli katkılarda bulunduğu belirtilir. İbraniler’in ilk tek tanrılı dini kabul etmeleri, Fenikeliler’in ise ilk deniz kolonisini kurmaları tarihte önemli bir yer tutar. Bununla birlikte özellikle Fenikeliler, Akdeniz civarında yayılım göstererek farklı toplumlar arasında kültürel etkileşim oluşmasını sağlayan medeniyetlerin başında gelir. Dolayısıyla Doğu Akdeniz uygarlıklarının Doğu ve Ön Asya medeniyetleri ile kültürel etkileşim içerisinde olduğu söylenebilir.
Fenikeliler, Doğu Akdeniz uygarlıkları arasında ön plana çıkarak farklı medeniyetler arasında ticari ilişkilerin güçlenmesinde de rol oynamıştır. Bununla birlikte Fenikeliler tarafından oluşturulan ilk harf alfabesi, Yunanlılar ve Romalılar tarafından kullanılan alfabenin de orijinal halidir. Yani Fenikeliler, iletişim ve haberleşme alanında da tarihe iz bırakan Doğu Akdeniz uygarlıkları arasındadır. Hz. Süleyman’ın yaptırdığı ve İbraniler tarafından insanlık tarihine bırakılan önemli bir eser olan Mescid-i Aksa da din alanında son derece önemli bir yer tutar. Bu nedenle İbraniler, dinler tarihi için oldukça önemli bir antik medeniyet olarak nitelendirilir.
İki ayrı köklü uygarlığı kapsayan Doğu Akdeniz medeniyetlerinin haritası, bu antik toplumların yayılma gösterdiği konumlara işaret eder. Temelde Doğa Akdeniz uygarlıkları haritasının Akdeniz kıyılarını kapsadığı söylenebilir. Akdeniz kıyılarında yaşam süren Fenikeliler ve İbraniler, zaman içerisinde Lübnan’daki dağlar ile Batı Akdeniz çevresine yayılmıştır. Fenikeliler; günümüzde Suriye, İsrail, Lübnan ve Türkiye’nin yer aldığı coğrafyada yaşam sürdüğü bilinen bir toplumdur. İbraniler ise günümüzdeki Mısır ve Suriye civarından; Filistin, Lübnan, Mezopotamya ve Kuveyt’e uzanan bir coğrafyada yayılma gösterdiği söylenen uygarlıklar arasındadır.
