Kalderalar zaman ile farklı doğal oluşumlara ev sahipliği yapabilir. Özellikle su birikintileriyle dolduklarında kaldera gölleri meydana gelir. Bu göller volkanik geçmişe sahip bölgelerde sıkça görülür ve benzersiz ekosistemlere ev sahipliği yapabilir. Kalderaların ve göllerinin oluşumu jeolojik süreçlerin anlaşılması açısından büyük önem taşır.
Kaldera volkanik patlamalar sonucunda volkan konisinin tepe kısmının çökmesi ile oluşan geniş, çukur şekilli bir yapıdır. Bu çökme genelde volkanın magma odasının boşalması ve yapının kendi ağırlığını taşıyamayarak çökmesi sonucu meydana gelir. Kaldere genelde dairesel veya oval bir yapıya sahiptir ve çapları birkaç kilometreden onlarca kilometreye kadar değişebilir.
Bazı kalderalar zamanla su ile dolarak göl haline gelir. Örneğin, ABD’deki Crater Lake ve Endonezya’daki Toba Gölü dünyadaki en ünlü kaldera göllerindendir. Kalderalar aktif veya sönmüş volkanların bir parçası olabilir ve zaman içinde yeniden volkanik aktiviteler gösterebilir. Bu yapılar hem jeolojik araştırmalar açısından hem de turistik ve ekolojik açıdan büyük önem taşır.
Kaldera büyük volkanik patlamalar sonucunda oluşan geniş ve de derin çukurlardır. Volkan konisinin üst kısmının çökmesi ile oluşmaktadır. Bu oluşum süreci:
Kalderaların oluşumu genellikle birkaç aşamada gerçekleşir ve bu süreç volkanik aktivitenin şiddetine ve türüne bağlı bir şekilde değişiklik gösterebilir.
Magma odasının boşalması ile birlikte üst katmandaki kayaçlar yeterli destek bulamaz ve de içe doğru çökmeye başlarlar. Bu çökme bazen yavaş yavaş gerçekleşir iken bazen de ani ve büyük bir çöküş şeklinde meydana gelir. Çökme sonucunda geniş bir çukur oluşur ve bu çukur zamanla yağmur suları, yer altı suları veya eriyen buzulların sularıyla dolarak göl haline gelebilir.
Kalderalar genelde dairesel veya oval bir şekle sahiptir. Çapları ise birkaç kilometreden onlarca kilometreye kadar değişebilir. Örneğin, Endonezya’daki Toba Kalderası yaklaşık 100 kilometrelik çapıyla dünyanın en büyük kalderalarından biridir. Bu tür büyük kalderalar süper volkanik patlamalar sonucu oluşur. Hatta bu patlamalar küresel iklim değişikliklerine bile yol açabilir.
Kalderalar sadece volkanik patlamalar sonucu oluşmaz. Bazen de yavaş magmatik süreçler sonucunda da oluşabilir. Magma odasının zaman ile soğuması ve büzüşmesi volkanın üst kısmındaki kayaçların aşağı doğru hareket etmesine neden olabilir. Bu da kaldera oluşumuna yol açabilir. Ama en yaygın kaldera oluşum şekli büyük volkanik patlamalar ile gerçekleşen ani çökmelerdir.
Kaldera gölü bir volkanik patlama sonucu oluşan kalderanın içine suyun dolarak meydana getirdiği göldür. Kaldera büyük bir volkanik patlamadan sonra volkanın tepe kısmındaki yapının çökmesi ile oluşan geniş ve derin çukurlardır. Bu çökme sonucu oluşan çukur bazen zamanla suyla dolar ve kaldera gölü meydana gelir.
Kaldera gölleri çevrelerinde genelde dik volkanik duvarlar bulunan doğa harikası gibi duran su kütleleridir. Kaldera gölleri çoğu zaman volkanik aktivitenin ardından uzun bir zaman diliminde oluşur. Yer altı sularının, yağmur sularının veya eriyen kar ve buzların bu çukurlara dolması ile oluşurlar. Volkanik patlamalar sonrasında magma odasının boşalması ve üst kayaçların çökmesi ile oluşan kaldera geniş bir alan kaplayabilir. Bu geniş alan çevresel faktörlere bağlı olarak suyla dolar ve zamanla kaldera gölü haline gelir.
Kaldera gölleri genelde yuvarlak veya oval şekillidir. Su seviyeleri çevredeki iklim koşullarına bağlı olarak değişebilir. Bu göllerin derinlikleri de oldukça fazladır. Kaldera genelde büyük bir çöküntü alanıdır ve gölün bulunduğu derinlik de buna paralel olarak büyük olabilir.
Kaldera gölleri genelde volkanik patlamaların etkisi ile bu kadar derinleşmiştir. Bu yüzden volkanik kaldera gölleri yer yüzeyinin en derin göllerinden bazılarıdır. Bu göllerin bazıları oldukça büyüktür ve çevrelerinde volkanik kayaçlardan oluşmuş dik duvarlar bulunur. Birçok kaldera gölü hem doğaseverler için dikkat çekicidir hem de bilim insanların ilgi alanı doğal alanlar arasındadır.
Kaldera göllerinin oluştuğu alanlar bazen aktif volkanik bölgelerinde de yer alabilir. Bundan dolayı bu göllerin etrafındaki çevre hâlâ volkanik faaliyetlerin izlerini taşıyabilir. Bu, kaldera göllerinin ekosistemlerinde volkanik gazlar, mineraller ve ısının da etkili olabileceği anlamına gelir. Çoğu kaldera gölü zaman ile çevresindeki ekosistemi barındıracak şekilde dengeye gelir ve içerdikleri su ile çevrelerindeki bitki örtüsünü destekler.
Kaldera gölleri bölgedeki su kaynakları, turizm ve rekreasyon açısından da önemli yerlerdir. Örneğin, ABD’nin Oregon eyaletinde bulunan Crater Lake bir kaldera gölüdür. Bu göl dünyanın en derin krater gölü olarak bilinir. Ayrıca Endonezya’daki Toba Gölü kaldera göllerinin en büyük olanlarından biridir. Toba Gölü yaklaşık 100 kilometre çapında bir alanı kaplamaktadır. Bu göller birçok turistin de ilgisini çeker
markasıdır.
Haber Gönder
