Filipinler'in eski Devlet Başkanı Rodrigo Duterte, uyuşturucuyla mücadele politikalarıyla uluslararası gündemde geniş yankı uyandırmıştı. İktidarda olduğu yıllarda, uyuşturucu ile mücadele gerekçesiyle pek çok insanın ölümüne neden olan operasyonlarıyla eleştirildi. Bu operasyonlar, binlerce kişinin hayatını kaybetmesine yol açarken, hak grupları bu ölümlerin sayısının 30 bine kadar çıktığını iddia etti. Duterte, bu dönemde "yargısız infazlar" ve insan hakları ihlalleriyle suçlanıyordu. Nihayetinde, bu suçlamalarla başvurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM) teslim edildi.
Duterte'nin tutuklanmasında ve cezalandırılmasında önemli rol oynayan bir dizi figür vardı. Bu isimler, Duterte'nin hükümetinin eylemlerini ortaya çıkaran ve bu konuda sesini yükselten kişilerdi.
Katolik Rahip Flaviano Villanueva: Uyuşturucuyla mücadele operasyonlarına karşı olan ve hükümetin öldürme yöntemlerini protesto eden Rahip Flaviano, kurbanların ailelerinin sesini duyurabilmesi için önemli bir figür oldu. Kilise, bu aileler için bir sığınak sağladı. Ayrıca, kurbanların ölüm nedenlerine dair deliller toplandı ve bu süreçte resmi açıklamalarla çelişen pek çok kanıt elde edildi.
Otopsi Uzmanı Raquel Fortun: Fortun, Duterte yönetiminin öldürme yöntemlerini inceleyen önemli bir uzman olarak dikkat çekti. Flaviano'nun Arise Projesi ile kurbanların cesetlerini doğru şekilde inceleyebilmek için otopsiler yapıldı. Bu otopsilerde, kurbanların ölümleri sıklıkla "doğal nedenlere" bağlanmıştı ve bu süreçte birçok ölü bedeninde mermi çıkarılmamıştı. Fortun'un çalışmaları, Duterte yönetiminin öldürme yöntemlerine dair çok önemli kanıtlar sundu.
Senatör Leila de Lima: Duterte'ye karşı sesini yükselten bir diğer önemli isim de Senatör Leila de Lima oldu. Adalet ve İnsan Hakları Komitesi'nin başkanı olarak Lima, Duterte'nin uyuşturucuyla mücadele operasyonlarını soruşturdu. Ancak bu girişimi, Duterte'nin hedefi haline gelmesine yol açtı ve Lima asılsız suçlamalarla altı yıl hapis cezasına çarptırıldı. Lima'nın suçlamaları ancak geçen yıl tamamen düşürüldü.
Randy delos Santos: 17 yaşındaki yeğeni Kian delos Santos, Duterte'nin uyuşturucuyla mücadele operasyonlarında öldürülen kurbanlardan biriydi. Kian'ın ölümü, Filipinler'de büyük bir öfke uyandırdı ve protestolara yol açtı. Ancak, Kian'ın ölümüne dair delil ve tanık bulmak oldukça zorlayıcı oldu. Santos, Kian'ın ölümüne dair topladığı kanıtları UCM soruşturma ekibine teslim etti.
Fotoğrafçı Raffy Lerma: Duterte'nin uyuşturucuyla mücadele operasyonları sırasında, Filipinli fotoğrafçılar cinayetleri belgeliyordu. Raffy Lerma, bu olayları kaydeden ilk fotoğrafçılardan biriydi ve "gece gezginleri" olarak adlandırılan fotoğrafçılar arasında yer aldı. Lerma'nın çektiği fotoğraflar, dezenformasyonla mücadelede ve sahadaki gerçeklerin ortaya çıkmasında kritik rol oynadı.
Duterte'nin uyuşturucuyla mücadele adı altında gerçekleştirdiği operasyonlar, Filipinler'deki insan hakları savunucuları ve mağdur aileler için büyük bir adalet mücadelesine dönüştü. Birçok kişi, kurbanların ve ailelerinin sesini duyurabilmek için cesurca mücadele etti. Bu süreçte elde edilen deliller ve toplumsal baskılar, Duterte'nin Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne teslim edilmesine yol açtı. Bu adım, sadece Filipinler'deki değil, tüm dünyadaki adalet arayışının bir simgesi oldu.