Memorial Diyarbakır Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psk. Özlem Soysal, “kişilik bozuklukları” içerisinde değerlendirilen “çekingen kişilik bozukluğu” hakkında bilgi verdi.
KAYBETME VE REDDEDİLME KORKUSU VARSA...
Çekingen kişilik bozukluğu yaşayanlar, toplum içinde yanlış bir şey yapmaktan veya olumsuz değerlendirilmekten korkan, utangaç kişilerdir. Güven eksikliği ve yetersizlik hissi yaşayan bu kişiler toplum içerisinde kendilerini değersiz görebilir. Kaybetme ve reddedilme duygusunun çok acı verebileceği düşüncesi nedeniyle bazen yakın ilişkilerini bile tümüyle reddetmelerine sebep olabilir. Acı çekmekten, reddedilmekten ve başarısız olmaktan korktukları için yalnız kalmayı tercih eder. Arkadaş çevreleri çok kısıtlıdır ve onlara aşırı derecede bağlıdır.Bu durum iş yaşamlarını da olumsuz etkiler. Mesleki anlamda yükselebilecekleri sosyal durumları reddeder, bu sebeple mesleki olarak alt kademelerde yer alır.
NEDENİ TAM OLARAK BİLİNMEMEKTEDİR
Çekingen kişilik bozukluğunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, çekingen kişilik bozukluğunun olası nedenleri arasında birçok etken olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında, biyolojik ve genetik faktörler, sosyal faktörler (bireyin gelişim öncesi dönemde ailesi, arkadaşları ve diğer çocuklarla etkileşimi) ve psikolojik faktörler gösterilmektedir. Bu durumda tek bir faktörü sorumlu tutmak yerine çekingen kişilik bozukluğunda etkili olan bu üç önemli faktörün karmaşık bir şekilde bütünleşmelerinin sonucunda meydana gelen bir hal olduğunu söylemek daha doğrudur. Ancak kişilik bozukluğu olan bireylerin çocuklarında da kişilik bozukluğu görülme ihtimali normal sağlıklı bireylere göre daha yüksek olduğu bilinmelidir.
BU BELİRTİLERE DİKKAT
Eleştirilme, onaylanmama veya reddedilme korkusu
Karşı tarafın kendisinden hoşlanmadığı belirsizse iletişim kurmada isteksizlik
Ayıplanma veya alay konusu olma korkusu
Sosyal ortamlarda eleştirilme ve dışlanma endişeleri
Yeni başlayan ilişkilerine yetersizlik duyguları nedeniyle ket vurmak
Beceriksizlik, zevksiz ve diğer insanlara göre aşağılık duyguları
TEDAVİDE UZMAN DESTEĞİ ÖNEMLİ
Kişilik bozukluğu tedavisinde birçok yöntem kullanılabilmektedir. Uzman bir terapist ile uzun süreli tedaviler ile belirtiler zayıflatılabilmektedir. Ancak bazı durumlarda ilaç tedavisine de ihtiyaç duyulabilir.
1- Davranış tedavileri: Bilişsel-davranış terapisi, mantıksal-heyecan terapisi, sistematik duyarsızlaştırma terapisi, toplumsal becerileri geliştirme ile birlikte yüzleştirme teknikleri kullanılır.
2- Psikodinamik Terapiler: Tek başına ya da davranışsal ve yüzleştirme terapileriyle birlikte yararlı olabilmektedir.
3- Kişilerarası Terapi: Hastanın utangaçlığını ve çekingenliğini yenmesi için destekleyici tekniklerdir.
4- Grup Terapisi: Grup terapisi yüzleştirmeye dayalı bir tedavi yöntemidir ve etkinliği kanıtlanmıştır.
