Dilin göndergesel işlevi nedir? Dil bilgisinde dilin göndergesel işlevi nedir?

Bir şeyin ya da bir ifadenin başka bir durumu ya da ifadeyi işaret etmesi ya da onu anlatması anlamına gelen göndergesel kelimesi bir nevi sembolize etmektir. Genel anlamda bir dilsel ifade ya da simge başka bir şeyi ifade etmek amacı ile kullanılıyorsa o ifadenin göndergesel bir işlevi var demektir.

Ferhan Petek /

20.01.2025 00:29

Göndergesel anlam bir şeyin gerçek ya da doğrudan olan anlamını ortaya koyabilmek amacı ile yapılan iletişimin ifadesidir. Bir ifade ya da bir durum başka bir şey, durum ya da ifade kullanılarak anlatılabilir. Dilsel bir ifade ya da sembol başka bir şeyi anlatabilmek için kullanıldıysa kullanılanın görevi göndergeselliktir. Dilin de göndergesel işlevi vardır.

Dilin göndergesel işlevi nedir?

İnsan iletişiminin temel araçlarının başında dil gelir. Farklı işlevlere de hizmet eden dilin göndergesel işlevi ile de bilinir. Dilin bir durumun ya da bir şeyin direkt olarak tanımını, açıklamasını ya da işaretini yapma görevi üstlendiği bir dilsel işlevdir. Göndergesel işlevde dil durumu ya da bir gerçeği herhangi bir duygusal, estetik ya da başka açılardan bir etki olmadan direkt olarak ifade etme çabasına sahiptir. Bu duruma şu örnekler verilebilir:

“Bugün hava çok sıcak.” cümlesi hava durumunu yani bir durumu direkt olarak ifade eder. Dilin göndergesel işlevi de bu noktada öne çıkar. Çünkü cümlede verilen bilgi dünyadaki, ortamdaki bir durumu, soğuk olan havayı tanımlar.
“Bardak mutfak tezgahında duruyor.” Bu cümlede ise dil bir nesneyi ve onun durumunu açıklar. Bardağın mutfağı tezgahının üzerinde durduğunu belirten bu cümlede de dil göndergesel bir işlev üstlenmiştir.

Dilin göndergesel işlevi, dilin temel ve en bilinen en yaygın görevlerinden biri olarak kabul edilir. İnsanlar genel olarak dil aracılığı ile dili kullanarak dünyada neler olup bittiğini ya da ne gibi durumların meydana geldiğini ifade edebilmek, bildirebilmek hedefi ile dilin bu işlevinden yararlanırlar.

Dil bilgisinde dilin göndergesel işlevi nedir?

Dil bilgisinde dilin göndergesel işlevi dilin yapısal özelliklerinin anlam taşıma görevi üstlenmesi ile direkt olarak ilgilidir. Dilin kuralları ve yapı taşları, olayları, durumları, varlıkları, ilişkileri ya da soyut kavramları ifade edebilmek için kullanılır. Bu göndergesel işlev dilin semantik yönü ile yani dilin anlamı ve anlamın yapısı ile direkt olarak bağlantılıdır.

Bir dilsel ifade göndergesel olan işlevini yerine getirirken var olan gerçekleri gerçeklikleri dilin kuralları içinde temsil eder. Dilin göndergesel işlevi dilin kelime dağarcığı, cümle yapıları, zamirler, bağlaçlar ve diğer dil bilgisel araçlarla gerçeği tasvir etme şeklidir. Bu göndergesel işlevin en belirgin örneklerinden bir de isimlerin, sıfatların ve fiillerin gerçeklik üzerinde yaptığı etkileşimlerdir. Duruma örnek olarak şunlar verilebilir:

“Çok sevimli bir kedi.” Bu cümlede kedi bir varlık olarak gerçek dünyada işaret edilir. Sevimli kelimesi ise bir sıfattır ve bu varlığın bir özelliğini tanımlamak amacı ile kullanılmıştır. Dilin göndergesel işlevi ile yapılan bir anlatım olarak bu cümle gösterilebilir.
Göndergesel olan işlevde dil yalnızca anlam taşır. Bu taşınan anlamlar gerçek dünya ile ilişkili olarak meydana gelir. Dildeki kurallar ve dil bilgisi yapıları insanalar dünya ile ilgili çeşitli bilgiler iletmek amacı ile işlevsel bir hale gelir.
Dilin işlevi üzerine birçok uzman çeşitli çalışmalar yapmıştır. Yapılan çalışmalarda dilin çeşitli işlevleri ortaya çıkartılmıştır. Bu işlevler arasında göndergesel işlevi, dilin anlam taşıyan birimlerini, işaret ettiği şeyleri doğru bir şekilde aktarması ile ilgilidir.