Flotasyonun bazı sektörlerde çeşitli maddelerin saflaştırılması konusunda önemli bir rolü vardır. Fiziksel ve kimyasal prensiplere dayanmaktadır. Flotasyonun hangi maddeler üzerinde etkili olduğu konusu ise kullanılan kimyasal ve uygulama koşullarına göre değişmektedir. Genelde metal cevherleri, kömür ve çeşitli endüstriyel minerallerin ayrıştırılmasında flotasyon tercih edilir. Sürecin etkinliği ayrılacak malzemenin özelliklerine göre ayarlanarak artırılabilir.
Flotasyon işlemi basitçe anlatmak gerekirse bir ayırma işlemidir. Genelde ince taneli mineralleri ve diğer katı parçacıkları sudaki yüzey özelliklerine göre ayırmak için kullanılmaktadır. Flotasyon özellikle madencilik ve mineral işleme endüstrisinde değerli mineralleri ayırmak adına yaygın bir şekilde kullanılır.
Flotasyon işlemi minerallerin hidrofobik (su itici) veya hidrofilik (su çekici) özelliklerinden faydalanılıp gerçekleştiriir. Bu işlemde hidrofobik mineraller olarak adlandırılan mineraller hava kabarcıklarına tutunarak yüzeye çıkar. Bu durumda köpük tabakası oluştururken hidrofilik mineraller su içinde kalıp çökelir.
Flotasyon işlemi genelde 3 ana aşamadan oluşur. Bunlar;
İlk işlemde cevher, su, yüzey, aktif maddeler ve diğer kimyasallarla karıştırılıp işlenir. Kolektörler belirli mineralleri hidrofobik hale getirir. Köpürtücüler ise hava kabarcıklarının oluşmasına imkan sağlar. Baskılayıcılar ise istenmeyen minerallerin yüzeye çıkmasına engel olur. Flotasyonun en yaygın türü köpüklü flotasyondur.
Köpüklü flotasyon yönteminde hava kabarcıkları karışıma verilir ve hidrofobik mineraller kabarcıklara tutunarak yüzeye çıkar. Üstte biriken köpük tabakası sıyrılarak alınır. Bu sayede değerli mineraller konsantre edilir. Bu yöntem özellikle de sülfürlü metal cevherlerinin bakır, kurşun, çinko zenginleştirilmesinde büyük bir öneme sahip olmaktadır.
Flotasyon işlemi sadece madencilikte kullanılmaz. Madencilik dışında flotasyon çevre mühendisliği ve geri dönüşüm gibi farklı alanlarda da kullanılmaktadır. Örneğin, atık su arıtımında organik ve inorganik kirleticileri sudan ayırmak için flotasyon uygulanabilir. Plastik geri dönüşümünde de farklı plastik türlerini birbirinden ayırmak için flotasyon tekniklerinden yararlanılır. Bu şekildeki yöntem yüksek verimli ve ekonomik bir ayırma tekniğidir ama kullanılan kimyasallardan dolayı çevresel etkiler göz önünde bulundurulmalıdır.
Flotasyon pek çok maddenin ayrıştırılmasında kullanılabilir. Bunlar arasında metal cevherleri, endüstriyel mineraller, kömür, çevresel atıklar ve geri dönüştürülebilir malzemeler vardır. Bu yöntem özellikle sülfürlü metal cevherlerinin zenginleştirilmesinde yaygın kullanılır. Bakır, kurşun, çinko, nikel gibi metaller flotasyon kullanılarak daha saf hale getirilir böylece de işlenmeye uygun hale getirilmiş olurlar.
Örneğin bakır mineralleri genelde demir sülfür mineralleriyle birlikte bulunur. Bu durumda flotasyon işlemi ile bakır içeren mineraller hava kabarcıklarına tutunarak yüzeye çıkıp ayrılır. Kurşun cevherlerinde de benzer bir yöntem uygulanır. Galenit gibi mineraller de flotasyonla ayrıştırılır.
Endüstriyel minerallerin işlenmesinde de flotasyonun önemli bir rolü mevcuttur. Feldispat, kuvars, apatit ve barit gibi mineraller safsızlıklardan arındırılıp seramik, cam ve boya sanayisinde kullanılabilir duruma getirilir. Özellikle feldispatın flotasyonla saflaştırılması cam üretiminde kullanılan yüksek kaliteli hammaddelerin elde edilmesini imkan sağlar.
Flotasyon yöntemi kömürün temizlenmesi ve kükürt içeriğinin azaltılması için de kullanılır. Düşük kaliteli kömürlerden kükürt ve kül oranı yüksek olan parçalar ayrılıp daha verimli ve çevre dostu yakıt elde edilir.
Flotasyon, bunların yanı sıra çevre mühendisliği alanında da kullanılır. Atık su arıtımında suyun içindeki yağ, gres, ağır metaller ve organik kirleticiler bu yöntem sayesinde sudan ayrıştırılır. Su yüzeyine çıkan kirleticiler köpük tabakasıyla uzaklaştırılarak temiz su elde edilmiş olur.
Geri dönüşüm endüstrisinde de flotasyon yönteminin kullanımı mevcuttur. Plastik ve kağıt atıklarının ayrıştırılmasında bu yöntemden yararlanılmaktadır. Birbirinden farklı yoğunluk ve yüzey özelliklerine sahip plastik türleri flotasyonun yardımıyla sınıflandırılır. Böylece geri dönüşüm sürecine uygun hale getirilirler. Örneğin PET ve polipropilen gibi plastik türleri, yüzey gerilimi farkından dolayı su içinde farklı şekillerde hareket ederler. Bu özellikleri kullanılarak flotasyon yardımıyla ayrıştırılırlar.