Prokaryot hücre nedir? Prokaryot hücreler nelerdir? Prokaryot hücre yapısı, özellikleri ve örnekleri

Mikro ölçekli canlılar çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Bunlar arasında prokaryot hücreler, özellikleri ve yapıları da bu konuları araştıran ve detaylı bilgi edinmek isteyen kişiler için öğrenilmesi gereken önemli konular arasında yer alır. Hücreler konusunda büyük bir alanı olan prokaryot hücrenin ne olduğu sıklıkla merak edilen konulardan biridir. Peki, prokaryot hücre nedir?

Defne Vera Şahin /

11.04.2025 18:45

Canlıların sahip olduğu birçok hücre bulunur. Bu hücreler ise birbirinden farklı özelliklere sahip olabilirler. Merak edilen hücre yapılarından birisi de prokaryot hücrelerdir. Prokaryot hücrelerin yapısını bilmek hücreler konusunu detaylı bir şekilde kavrayabilmek için önemli bir unsurdur.

Prokaryot denilen hücre özellikleri ve yapısı ile diğerlerinden ayrılan bir hücre tipidir. Bu açıdan ökaryot hücre sınıfından ayrılır. Karmaşık yapılar olarak da bilinen ökaryot hücreler ile kıyaslandığında prokaryot hücreler daha basit ve ilkel olarak tanımlanabilir. Ancak yine de prokaryot hücreler diğer hücreler gibi farklı özellikleri barındırırlar. Bu kapsamda prokaryot hücre örnekleri de sıklıkla merak edilir.

Prokaryot hücre nedir?

Prokaryot hücrenin tanımı merak edildiğinden prokaryot kavramı, Yunanca'da “önce” anlamına gelen, pro ve “çekirdek” anlamında kullanılan karyot sözcüklerinin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bu iki sözcüğün birleşimi Türkçe'de “çekirdek öncesi” anlamında açıklanabilir. Çekirdek öncesi, dolayısıyla çekirdeği olmayan hücrelere prokaryot hücreler adı verilmektedir.

Prokaryot hücrelerde çekirdek var mı sorusuna yanıt olarak; bu hücrelerde çekirdek bulunmamaktadır. Prokaryot hücre yapısında mitokondri, sentriyol, golgi cisimciği, lizozom, endoplazmik retikulum, koful ve kloroplast gibi zarlı organeller yer almaz.

Prokaryot hücrede hücre zarı var mı sorusuna yanıt olarak; bütün prokaryot canlılarda hücre zarı, hücre duvarı, sitoplazma, ribozom ve nükleotid (DNA) ortak olarak bulunmaktadır.

Prokaryot hücreler nelerdir?

Prokaryot hücre örnekleri söz konusu olduğunda; bakteriler, virüsler, viroidler, mikroplazmalar ve mavi-yeşil algler (Cyanobacteria) prokaryot hücreli canlılar arasında yer alır. Prokaryot hücrelere sahip canlılara prokaryot canlılar adı verilir. Bazı prokaryot canlıların sitoplazması içerisinde hareket ve organellerin yer aldığı durumlar da söz konusudur. Bu organellere çoğunlukla "kamçı" denilir.

Bununla birlikte bazı bakteri türleri oksijen solunumu yaparken, fakültatif bakterilerde de mezozom ismiyle bilinen bir yapı bulunur. Bu hücrelerde de aynı ökaryot hücrelerdeki gibi fizyolojik işlemlerin hepsi oluşur. Prokaryot hücreler, fizyolojik eylemlerini ribozom organeli sayesinde gerçekleştirirler.

Prokaryot hücrelerin özellikleri ise şöyledir:

Prokaryot hücrelerin sitoplazma yapısında zarla çevrilmiş bir organeli bulunmaz.
Organel olarak yalnızca ribozom organeli mevcuttur. Prokaryot hücrelerde ribozom organeli protein sentezini yerine getirir.
Prokaryot hücrelerdeki sitoplazma yapısını çevreleyen hücre çeperleri bulunmaktadır.
Genetik özellikler, sitoplazmada DNA dağılmış biçimde bulunur.
Hücre zarı ile dış ortamdan ayrılmaktadır.
Prokaryot hücrelerde genetik özelliklerin bulunduğu bir alan yer alır. Bu alana nükleoid adı verilir.
Prokaryot hücre yapısında bakteri ve arkeleri yer alır.
Prokaryotik hücrelerde DNA bir ya da birden fazla halkasal molekül biçiminde oluşur.