Surlar olmadan Diyarbakır düşünülemez

Diyarbakır Valisi Mustafa Toprak bir kenti diğerlerinden farklı kılan tarihi ve kültürel mirası olduğunu söyledi. Toprak, “Nasıl ki Eyfel Kulesi olmadan Paris düşünülemeyecekse surlar olmadan da Diyarbakır düşünülemez." dedi.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün himayesinde Dicle Üniversitesi’nde düzenlenen Uluslararası Diyarbakır Surları Sempozyumu başladı. Diyarbakır Valiliği, Turizm Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Büyükşehir Belediyesi, Dicle Üniversitesi, Karacadağ Kalkınma Ajansı'nın desteği ile sempozyum düzenlendi. Dicle Üniversitesi’nde Kongre Merkezi’nde başlayan sempozyuma ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, Dicle Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ayşegül Jale Saraç, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir ve Diyarbakır Valisi Mustafa Toprak katıldı.

Sempozyumun açılış konuşmasında ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, tarihi değerlere sahip çıkılması gerektiğini söyledi. Herkesin bir an önce elini taşın altına koyması gerektiğine dikkat çeken Sözen, “Hemşehrisiyle bir bağ kuramıyorsa bir belediye başkanı o zaman orada kentiyle ilgili duyarlılığı da yaratamıyor demektir. Merkezi hükümete ne kadar uzanırsanız uzanın önce kendinizin el sıkışması gerekiyor. Şu anda 50 yılda yapamadıklarımızı 10 yılda kendi kendimizi irdeleyerek, eleştirerek merkezi hükümetten talepleri yapmayı başardık. Özel kesimi diğer kesimlere de sorumluluk yükleyerek ortak parçayı aradık. Türkiye birçok alanda yenilendi. Hatalar hala var, ancak kültürde yanlışlık asla hata kaldırmaz, bilimde yanlışlık asla kalkmaz.” şeklinde konuştu. İnsanların düşüncelerine saygı gösterilmesi gerektiğini belirten Sözen, insanların düşüncelerine saygının yolunun ortak kültür olduğunu anlattı.

Diyarbakır’da ilk kazısını yaparken bir tek çirkin yapının bile kale içerisinde yer almadığını ifade eden Sözen, o dönemde sadece 2 yeni binanın genişletildiği bilgisini verdi. Sözen, şimdi ise kale içerisindeki binalardan kendisini göremeyecek duruma geldiğini belirtti.

Sempozyumdan sonra işin sadece bildiri ve bilgiyle sınırlı kalmaması gerektiğini dile getiren Sözen, “Sayın Vali simgedir, Osman Baydemir Bey simgedir. Sivil toplumla beraber bildiri okuduktan sonra bu iş bitti denilmemesi gerekiyor. Bilgiyi sadece söylemek yetmiyor, bunun hayata geçirilmesi gerekiyor.” ifadelerini kullandı.

Dicle Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ayşe Jale Saraç, şehrin kıymetinin çok iyi bilinmediğini belirtti. Surların da yeteri kadar korunmadığını anlatan Saraç, bu sempozyumla Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün surları kendi himayesine almasını çok önemsediğine söyledi. Saraç, tüm kültürel değerlerin sahiplenmesi gerektiğini ifade etti. Kültüre herkesin sahip çıkması gerektiğini dile getiren Saraç, herkesin ele ele ve gönül gönüle vererek bu konuya sahip çıkmasını istedi.

Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir, Diyarbakır surlarının 1930’lu yıllarda şehrin hava alması için yıktırılmaya çalışıldığını belirtti. Fransız bir bilim adamının girişimleriyle Ankara’nın bu kararından vazgeçirildiğini anlatan Baydemir, şu anda Diyarbakır surlarının değerinin anlaşılmaya başlandığını ifade etti. Sorunların çözümü için ortak akıl ve eylemin uygulanması gerektiğini belirten Baydemir, “Artık söylenenlerden ziyade bir şeylerin yapılması gerekiyor. Artık bilginin eyleme dönüştürülmesi gerekiyor. Diyarbakır surları kısa bir sürede işgal edildi. 1990’larda insanlar terlikleriyle habitatlarını terk ettiler. Bu fırsat tanınmadı insanlara. İnsanlar da göçle gelip surlara sığındılar. 4 bin yıl önce insanlığın yaptığını yaptılar.” şeklinde konuştu.

Diyarbakır Valisi Mustafa Toprak ise şehirleri insanların yaşadığı sosyal, kültürel ve ekonomik ilişkilerin yaşandığı yerler olarak tanımlayabileceklerini belirtti. Bir kenti diğerlerinden farklı kılan, özgünlük katan tarihi, kültürel mirası, doğa güzellikleri ve mimarisi olduğunu kaydeden Toprak, şunları kaydetti: “Bu değerler bir süre sonra o şehirlerin tarihi değerleri haline dönüşürler. Bu semboller bazen şehirlerin önüne geçerler. Nasıl ki Özgürlük Heykeli olmadan bir New York, Eyfel Kulesi olmadan Paris düşünülemeyecekse surlar olmadan da Diyarbakır düşünülemez. Diyarbakır surları eserlerin hepsinden gerek tarihi, gerek insani ve haşmetiyle çok daha önemli bir eser, mimari bir başyapıttır. Tam olarak kimler tarafından yapıldığı bilinmiyor. Milattan Önce 4 binli yıllarda yapılmaya başlandığı biliniyor. Surlar bu coğrafyada yaşayan her milletin imzasını taşıyor. Bu eşsiz esere her gelen millet kendi mührünü basmıştır. Tarihin taş ustaları imgelerini ilmek ilmek işlemişlerdir surlara, her medeniyet kendinen bir iz bırakmıştır. Kendi ruhunu ve düşüncelerini taşımıştır surlara. Surların Diyarbakır için anlamı sonsuzdur. İçkale kadar tarih kokar, içindeki cami kadar uludur surlar.”

Diyarbakır’daki tarihi surlarla ilgili bilgi veren Vali Toprak, 16 tarihi burç ve 4 kapının roleve ve ihalesi de yapılmak üzere olduğunu anlattı. Tarihi içkalede 3 binanın restorasyon çalışmaları bitmek üzere olduğunu kaydeden Toprak, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çalışmaları yakından inceleyerek kendi bütçesinden de kaynak ayırdığını aktardı.

Oturum Başkanlığı'nı Prof. Dr. Zülküf Güneli'nin yaptığı 'Diyarbakır Surlarının Tarihsel Değerlendirmesi' başlıklı oturumda Anadolu Üniversitesi'nden Prof. Dr. Canan Parla 'Diyarbakır Surlarının Söyledikleri', Fransa Paul Üniversitesi'nden Martine Assenat 'Antik Dönemde Diyarbakır', İTÜ'den Prof. Dr. Metin Ahunbay 'Diyarbakır Surlarının Erken Dönemi' ve ÇEKÜL Vakfı'ndan Necdet Sakaoğlu 'Vakidi'den Diyarbakır Kentinin Efsanesi' başlıklı bildiriler sundu.