UEFA Şampiyonlar Ligi nedir? UEFA Şampiyonlar Ligi tarihi, kuralları, takım sayısı, istatistikleri​, rekorları, kura çekimi, para ödülü ve formatı

Şampiyonlar Ligi Avrupa futbolunun en prestijli organizasyonudur. Para ödülünün yanı sıra şampiyon takım bir sonraki seneki katılım şansını doğrudan elde eder. Sadece şampiyonluk da önemli değildir. Orta bütçeli takımların ve genç yıldızların kendilerini gösterebilmesine olanak sağlar. Yerel ligdeki başarılar takımlar açısından sınırlı görülebilir. Şampiyonlar Ligi'ndeki performans ise doğrudan elit kategorinin başlangıcıdır.

UEFA Şampiyonlar Ligi nedir?

UEFA Şampiyonlar Ligi, Avrupa futbolunun en prestijli kulüp turnuvasıdır. Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) tarafından 1955 yılında "Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası" adıyla başlatılmış, 1992 yılından itibaren ise günümüzdeki adıyla oynanmaya devam etmiştir.

UEFA Şampiyonlar Ligi tarihi

Şampiyonlar Ligi ilk olarak 1955 yılında turnuva formatında "Avrupa şampiyon kulüpler kupası" adıyla kuruldu. Uzunca bir süre UEFA dahilindeki ülkelerin şampiyonları bu turnuvada mücadele verdi. UEFA tarafından alınan kararla 1992-1993 yılında Avrupa Şampiyonlar Ligi adını aldı. Bu aşamadan sonra artık lig formatında maçlar oynanmaya başladı.

Şampiyonlar Ligi'nde 1997-1998 sezonuyla artık UEFA ülkeler sıralamasına göre en yüksek puana sahip ülkeler birden fazla temsilci göndermeye başladılar. Bu tarihten önceki tek istisna son şampiyonun ligini lider bitiremese de doğrudan katılım hakkına sahip olmasıydı.

Şampiyonlar Ligi formatı, kura çekimi ve takım sayısı

Şampiyonlar Ligi formatı 2024-2025 sezonuyla bir değişim daha yaşadı. 32 takımlı sistem 36 takıma yükseltildi.

Mevcut formatta her takım UEFA puanlarına göre 4 ayrı torbada yer alır ve her torbadan 2'şer takımla eşleştirilir. Toplam 8 rakiple oynanacak maçlar kura sırasına göre belirlenip iç saha ve deplasmanda her takımla 1 maç yapılır. Böylece her takım 8 farklı takımla 4 iç saha ve 4 deplasman maçı yapmış olur.

Eski formatta takımlar kendi torbalarındaki rakiplerle eşleşemiyordu. Bu da birinci ve ikinci torbadaki güçlü takımların grup aşamalarında eşleşmelerini engelliyordu. Mevcut formatta ise favori takımlar erken eşleşmelerle karşılaşıyor.

36 takım lig formatına göre sıralanır. Oynadıkları ilk 8 maç sonunda en yüksek puana ulaşan 1.-8. takımlar doğrudan son 16 turuna yükselirken 9.-16. arasındaki takımlar seri başı avantajı ile 16.-24. arasındaki takımlarla play-off turu oynar. Lig aşamasından sonra maçlar iki ayaklı (iç saha- deplasman) olarak oynanır. Play-off'tan gelen 8 takımla ilk 8 takım son 16 turunda karşılaşır. Kazananlar aşama olarak çeyrek final, yarı final ve final olarak çift ayaklı eleminasyon sistemi ile devam eder.

Final tek maç üzerinden oynanır. Normal sürede beraberlik bozulmazsa önce uzatmalar ardından seri penaltı atışlarına geçilir ve şampiyon belli olur.

UEFA Şampiyonlar Ligi kuralları

• Turnuvaya, UEFA’ya bağlı 55 ülke federasyonunun kulüpleri katılabilir.
• Katılım sayısı ülke katsayılarına göre belirlenir; güçlü liglerden (ör. İngiltere, İspanya, Almanya) daha çok takım katılır.
• Son sezonun Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi şampiyonları doğrudan grup aşamasına katılma hakkı kazanır.
• Ön eleme ve elemeler birkaç tur halinde oynanır.
• Grup aşaması 32 takımdan oluşur (8 grup × 4 takım).
• Her takım grupta 3 iç saha + 3 deplasman olmak üzere toplam 6 maç yapar.
• Grup aşamasında 3 puan galibiyet, 1 puan beraberlik, 0 puan mağlubiyet uygulanır.
• Grup aşamasını ilk 2 sırada bitiren 16 takım, son 16 turuna yükselir.
• Son 16, çeyrek final ve yarı final iki maçlı eleme usulü ile oynanır (iç saha + deplasman).
• Beraberlik halinde uzatma ve gerekirse penaltı atışları uygulanır (2021’den itibaren deplasman golü avantajı kaldırıldı).
• Final tek maç üzerinden, UEFA’nın önceden belirlediği stadyumda oynanır.
• Beraberlik halinde 30 dakikalık uzatma, ardından gerekirse penaltılar vardır.
• Takımlar maç günü 23 kişilik kadro bildirebilir (11 ilk 11 + 12 yedek).
• 5 oyuncu değişikliği hakkı vardır (uzatmalarda 1 ek değişiklik yapılabilir).
• 1 Ocak’tan sonra transfer edilen futbolcular belirli şartlarla kadroya eklenebilir.
• Sarı kartlar grup aşamasından itibaren sayılır, 3 sarı kart gören oyuncu sonraki maçı kaçırır.
• Yarı finallerden sonra sarı kartlar silinir, böylece oyuncuların finali kaçırma riski azalır.
• VAR (Video Yardımcı Hakem) tüm aşamalarda kullanılır.
• Katılacak kulüplerin UEFA Finansal Fair Play kurallarına uyması gerekir.
• Kulüplerin lisans alabilmesi için mali, sportif, altyapı ve hukuki kriterleri sağlaması şarttır.

Şampiyonlar Ligi rekorları

• En çok şampiyon olan takım: Real Madrid (15 kez).
• En çok final oynayan takım: Real Madrid (17 kez).
• En farklı final galibiyeti: Milan 4-0 Steaua Bükreş (1989).
• En gollü final: Real Madrid 7-3 Eintracht Frankfurt (1960).
• En çok şampiyonluk yaşayan oyuncu: Paco Gento (6 kez, Real Madrid).
• En çok maç oynayan oyuncu: Cristiano Ronaldo (183 maç).
• En çok gol atan oyuncu: Cristiano Ronaldo (140 gol).
• En hızlı hat-trick: Mohamed Salah (6 dakika 12 saniye, 2022 Liverpool–Rangers).
• En çok şampiyon olan teknik direktör: Carlo Ancelotti (5 kez).
• Üst üste kazanan tek teknik direktörler: Zinédine Zidane (2016, 2017, 2018 – Real Madrid).
• En genç golcü: Ansu Fati (17 yaş 40 gün, 2019).
• En yaşlı golcü: Francesco Totti (38 yaş 59 gün).
• En hızlı gol: Roy Makaay (10.12 saniye, Bayern Münih – Real Madrid 2007).

Şampiyonlar Ligi para ödülü

• Son verilere göre lig aşamasına katılan her kulüp, 18,62 milyon euro sabit ödeme almaktadır.
• Lig aşamasında her galibiyet için 2,1 milyon euro, beraberlik için 700.000 euro ek ödül verilmektedir.
• Şampiyon 25 milyon euro ödül kazanmaktadır.

Şampiyonlar Ligi istatistikleri

Şampiyonlar Ligini en fazla kazanan ekip Real Madrid'tir. Avrupa şampiyon kulüpler kupası dönemi dahil olmak üzere 14 kez kupayı İspanya'nın başkentine götürmüştür. Real Madrid ilk sırada yer alırken, ikinci sırada 7 kez kazanan Milan, üçüncü sırada ise 6 kez kazanan Bayern Münih ve Liverpool bulunmaktadır.

Şampiyonlar Ligi'ne en fazla katılım gösteren kulüp de Real Madrid'tir (55 kez). Real Madrid'i takip eden kulüpler ise Benfica (43), Bayern Münih(40), Dinamo Kiev (39) ve Ajax'tır(38). Bunun sebebi format gereği uzun bir süre boyunca sadece lig şampiyonlarının ve turnuvanın son şampiyonlarının katılabilmesidir.

Türkiye'den Şampiyonlar Ligi'ne en fazla katılımı Galatasaray (16 kez) elde etmiştir. Galatasaray'ı Beşiktaş (7 kez) ve Fenerbahçe (6 kez) izlemektedir. Trabzonspor, Bursaspor ve Başakşehir de birer kez katılım başarısı göstermiştir. Öte yandan Türk takımları birçok defa iki takımlı katılım başarısı göstermiştir. Türkiye için henüz 3 takımlı katılma imkanı mevcut olmamıştır.