Kelly Grovier
BBC Culture
Sanat tarihçisi Kelly Grovier, çerçevesinden fırlayıp çıkan resimleri inceliyor. Bunlardan biri 1874'te göz aldatmacasına dayanan bir resim, diğeri ise Suriye'den bir fotoğraf.
En akıllarda kalan resim ve fotoğraflar, o anda atıfta bulundukları koşullardan, çerçevelerinden fırlayıp hayal dünyamıza girerler.
Geçen hafta Suriye'de çekilen bir fotoğraf da böyle bir etki bırakıyor insanda: Ülkeye beş yıl sonra gelen ilk büyük ateşkesin ardından Özgür Suriye Ordusu'na mensup bir askerin nöbet fotoğrafı.
Fotoğrafın etkisi, görüntüdeki üç boyutluluk yanılsaması nedeniyle bu kişinin sanki objektiften çıkıp zihinlerimize adım atmak üzereymiş hissi yaratmasına dayanıyor.
DERGİ - 55 milyon dolarlık çıplak şişman kadın resmi
Benzer bir göz yanılsamasını 19. yüzyıl Katalan ressamlarından biri de kullanmıştı. O resmin öznesi de tıpkı bu haftaki isyancı gibi bu dünya ile başka bir dünya arasında eşikte kalmış görünüyor.
Uzakta bir yer
Her foto muhabirinin karşılaştığı zorluklardan biri, fotoğrafının öznesi ile onun ulaştırılacağı, her gün sayısız görsel mesajlarla boğulan kitle arasındaki coğrafi ve kültürel farklılıkları aşabilme sorunudur.
26 Şubat 2016'da Suriye'de ateşkes başladığında Doğu Guta bölgesinde ÖSO üyelerinden biri (Ammar El Bushy/Anadolu Agency/Getty Images)
Esad karşıtı muhalifin fotoğrafını çeken Ammar El Bushy'nin kullandığı perspektif, aslında o kişinin bir tünelin girişinde çok iyi konumlanmış duruşunun yarattığı avantajdan yararlanıyor. Eğilen kişinin tünelden çıkıp objektife yaklaştığı görülüyor.
Böylece algılanması zor bir yerde sürmekte olan bir savaşta yaşanan gerginlik ile uzaktaki okuyucunun gözü arasındaki bariyeri aşan bir fotoğraf ortaya çıkıyor.
Bu fotoğrafın görsel sınırları aşma yeteneği, antik Yunanlılarda kullanılan estetik göz yanıltması geleneğine dayanıyor.
‘Eleştiriden Kaçış'
El Bushy'nin fotoğrafı özellikle 19. yüzyılda Katolanya'nın Puigcerda şehrinde yaşamış olan realist bir ressamın optik hünerlerini sergilediği resmi çağrıştırıyor.
![]()
Pere Borrell del Caso, 1874'te yaptığı 'Eleştiriden Kaçış' adlı tabloda, gerçek ile kurmaca alan arasındaki sınırı bulanıklaştırmak için göz aldatmacasına başvurmuş.
Pere Borrell del Caso'nun 1874'te yaptığı en ünlü eseri "Eleştiriden Kaçış”ı.
Bu resmin öznesi olan çocuk sanki çerçeveden fırlayıp çıkacak gibi görünüyor. Gözlerini dört açmış, merakla gerçek dünyaya bakıyor.
Bu hafta gördüğümüz savaş fotoğrafı bağlamında bakıldığında Borrell'in büyüleyici resmi, isyancının çekingen bir şekilde adım attığı ateşkesin zalim bir yanılsamadan öte bir şey olduğuna dair ümitsiz bir ümide işaret ediyor.
Bu makalenin İngilizce aslını BBC Culture sayfasında okuyabilirsiniz. Dergideki diğer makalelere ise buradan ulaşabilirsiniz.
