Anadolu toprakları yüzyıllar boyunca bir çok uygarlığa ev sahipliği yaptı. Geçmişten günümüze ulaşan çok sayıda cami, tapınak, kilise ve çeşitli yapılar bulunuyor. Bu yapılardan biri de Diyarbakır'da bulunan Ulu Camii. Diyarbakır Ulu Camii nerede, tarihi gibi bilgilere yakından bakalım. Birlikte tarihe tanıklık edelim.
Diyarbakır Ulu Camii şehir merkezinde bulunuyor. Diyarbakır'da havalimanı bulunuyor. Şehre uçakla ya da karayoluyla gidebilirsiniz.
Diyarbakır Ulu Camii Anadolu'nun en eski camisidir. 639 yılında Diyarbakır'a egemen olan müslüman Araplar tarafından şehrin merkezindeki Martoma Kilisesi'nin camiye çevrilmesiyle oluşturulmuş. Daha sonra 1091 yılında Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah'ın buyruğu ile büyük bir onarım görmüş. Değişik dönemlerde birçok kez onarım ve eklentilerle bugünkü şeklini almış.
1115 yılında geçirdiği yangın ve deprem sonucu içerisindeki kemerler, sütunlar ve bezemeli taşlar yıkılmış. Dışarıda bulunan mermer taşları bu tarihten sonra yayılmış. Erken İslam döneminin ünlü Şam Emeviye Cami'nin (benzerliklerden dolayı) Anadolu'ya yansıması olarak yorumlanan Diyarbakır Ulu Cami, İslam aleminin 5. Harem-i Şerifi olarak kabul ediliyor. Ayrıca Camide sibernetiğin babası olarak kabul edilen ünlü bilgin El Cezeri'nin yaptığı güneş saati bulunuyor.
Diyarbakır Ulu Camii, ortadaki büyük avlunun doğu ve batısında yer alan maksureleri, güneyinde Hanifiler Camii, kuzeyindeki Şafiiler Camii ve Mesudiye Medresesi ve Caminin batı girişinin hemen yakınındaki Zinciriye Medresesi ile dinsel ve kültürel yapıları bir araya getiren bir yapılar grubu niteliği taşıyor. Medreselerdeki kapıların neden küçük olduğunu biliyor muydunuz? Medresedeki odaların içinde büyük alimler olduğundan odaya girerken eğilerek girilsin diye bu şekilde küçü yapılmış kapılar. Ulu Cami'nin avlu cephelerinde farklı dönemlere ait Mimari bezekler, kabartma ve yazıtlar büyük bir uyum içerisinde yerleştirilmiş.
