Doç. Dr. Ceyhun Elgin: "türkiye’de Yüzde 25 Civarında Kayıt Dışı Ekonomi Var"

İstanbul Aydın Üniversitesi’nde (İAÜ) düzenlenen Aydın Düşünce Platformu’na konuk olan Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ceyhun Elgin, “Türkiye’de Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da (GSYİH) bir yılda toplam ekonomik üretimin yüzde 25’i civarında kayıt dışı ekonomi var. Bu çok büyük bir rakam ve Türkiye’nin orta vadede 2023 hedeflerine ulaşmasını olumsuz etkiliyor” dedi.Devletin gözlemleyemediği her türlü ekonomik faaliyetlerin kayıt dışı ekonominin tanımı içerisinde girdiğini söyleyen Elgin, “İşportacılık yapıp belediye ya da çeşitli kamu kurumlarına vergi ödemeyenler, iş yerinde fazla mesaiye kalıp ancak mesai ücretini alamayan beyaz yakalılar, sigortasız ve yahut düşük ücretle çalışan sigortalı işçiler, kasada fatura kesmeyen bakkallar. Bunların hepsi kayıt dışı ekonominin birer parçaları” diye konuştu.Kayıtsız ekonominin önüne geçilebilmek için Türkiye’de ve dünyada birçok araştırma yapıldığını söyleyen Elgin, “Farklı makroekonomik değişkenler ile kayıt dışı ekonomiyi küçültebileceğimiz söyleniyor. Örneğin; siyasi istikrar, yolsuzluk algısı, vergiler, kamuya duyulan inanç, devlet bürokrasisinin hızlı ve verimli işlemesi. Bunların hepsi kayıt dışı ekonominin küçülmesi için bilimsel araştırmalar sonucu ortaya çıkan yöntemler” ifadelerini kullandı.“Türkiye’nin 2023 hedeflerine ulaşmasını olumsuz etkiliyor”Elgin konuşmasına şöyle devam etti:“Türkiye’de Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da (GSYİH) bir yılda toplam ekonomik üretimin yüzde 25’i civarında kayıt dışı ekonomi var. Bu çok büyük bir rakam ve Türkiye’nin orta vadede 2023 hedeflerine ulaşmasını olumsuz etkiliyor. Kişi başı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYİH) 20 bin, 30 bin dolarlara çıkmasını istiyoruz; ancak kayıt dışı ekonomi yüzde 25’te kaldığı sürece Türkiye’de bu rakamlara ulaşmak çok zor.”“Kayıt dışı ekonomi iktisadi zenginleşmeyi, gelir dağılımını, büyümeyi olumsuz yönde etkileyen önemli bir faktör” diyen Elgin, “Devletin; kayıt dışı ekonomiyi küçültmek için bazı politikalar uygulaması gerekiyor. Bunlardan bir tanesi de insanları kayıtlı ekonomiye geçirmek. Örneğin, çalışanların sigortalarını yapmak için işverene kolaylaştırıcı politikalar uygulanırsa kayıtlı ekonomi artar” şeklinde konuştu.Devletin kayıt dışı ekonomi ile mücadele ettiğine de dikkat çeken Elgin, "SMS ile sigorta ödemek, işverenin internetten işçinin çok hızlı bir şekilde sigortasını ödeyebilmesi, ev hizmetlerinde 10 günden az çalışan veya 10 günden fazla çalışan insanların sigortalarının yapılması gibi farklı farklı uygulamalar var. Bunlar devletin uygulamış olduğu, kayıt dışı ekonomiyi küçültücü ve kayıtlı ekonomiye teşvik edici politika araçları; ancak yeterli değil. Bu konuda daha çok çalışmaya ihtiyaç var” dedi.“Her şeyi devletten beklemeyeceksiniz”İAÜ Mütevelli Heyeti Başkanı Dr. Mustafa Aydın, “Aydın Düşünce Platformu’nda her ay bir veya iki güncel konuyu masaya yatırıyoruz. Siyaset bilimciler, alanında uzman arkadaşlarımız burada değerli kurucularla beraber konuyu masaya yatırıyorlar, değerlendiriyorlar. Bu değerlendirme sonucunda kısa ve özet halinde bir rapor ortaya çıkıyor. Bu raporları daha sonra konusuna göre devletin ilgili makamlarına gönderiyoruz. Her şeyi devletten beklemeyeceksiniz. Bütün üniversiteler bu ülkenin insan kaynakları, fikir havuzları, bir beyin hazinesi. Dolayısıyla üniversiteler devletini beslemek zorundalar” dedi.Aydın son olarak, “Bugün ekonominin oldukça önemli bir bölümü kayıt altına alınamadığı için ülkenin değişik kaynaklarına yeterince katma değer sağlayamıyoruz. Bugün burada; hangi alanlarda, nasıl kayıt dışı ekonomi oluyor ve bunun nasıl kayıt altına alınabileceği uzmanların katılımı ile masaya yatırıldı. Kayıt dışı ekonominin Türkiye’deki seyri, dünyada kayıt dışı ekonominin zaman içerisindeki seyri ve kayıt dışı ekonominin nelere neden olduğunu ve hangi politika araçları ile küçültülebileceğini tartıştık. Burada elde edilecek sonuçlar hem Ekonomi Bakanlığı’na hem de Maliye Bakanlığı’na özet ve geniş rapor halinde gönderilecek” diye konuştu.