BİZE ULAŞIN
Yaşandığı bölgede ciddi can ve mal kayıplarına sebep olan heyelan, yıkıcı etkiye sahip bir doğa olayıdır. Özellikle heyelan riski taşıyan alanlardaki yerleşim bölgelerinde yaşayan insanlar, bu durumdan büyük bir endişe duyarlar. Heyelan, yer kayması olarak adlandırılan kütle hareketleridir. Teknik anlamda ise kaydırıcı kuvvetlerin, direnen kuvvetlere karşı galip gelmesi sonucu meydana gelen bir doğa olayıdır.
Heyelan hareketleri, genellikle aşağı ve dışa doğru olacak şekilde gerçekleşir. Heyelan en çok yağışlı iklimlerde görülür. Özellikle yağışların artmasıyla, dik yamaçlarda ve zayıf topraklarda söz konusu olur. Ülkemizde Karadeniz Bölgesi bu duruma örnektir. Okyanus iklimi yaşayan Batı Avrupa, Yeni Zelanda ve ABD’nin güneydoğu kıyılarında toprak kaymasına sık rastlanır.
Heyelanın bir başka tanımı yer kaymasıdır. Önemli oranda can ve mal kaybına neden olan bu doğa olayı, yamaç tetikleyici faktörler neticesinde toprak ve taşların olduğu yerden sıyrılarak, aşağı doğru hareket etmesi sonucu ortaya çıkar. Heyelan, büyüklüğüne göre son derece risk taşıyabilir. Geçmişte yaşanan ciddi hasarlar oluşturan heyelan kayıtlarına bakıldığında büyük oranda can ve mal kaybının yaşandığı görülmektedir. Ülkemizde 1988 yılında yaşanan Trabzon heyelanı ve 1995 yılında yaşanan Isparta heyelanı, geçmiş kayıtlardan önemli kayıplar yaşanan heyelanlara örneklerdir.
Heyelanın yaşandığı bölge ve büyüklüğü, şiddeti için önemli bir kriterdir. Heyelan sonucu tüm dünya genelinde birçok can ve mal kaybı yaşanmıştır. Türkiye'de birçok bölgede heyelan riski taşıyan alanlar bulunmaktadır. Özellikle Trabzon ve Isparta’da yaşanan heyelanlar sonucu birçok can ve mal kaybı ortaya çıkmıştır.
Eğim heyelanın en önemli nedenlerinden biridir. Eğim oranının yükselmesiyle toprağın hareketi de kolaylaşmaya başlar. Bu nedenle heyelanlar ortaya çıkar.
Yoğun yağış alan bölgelerde oluşma riski çok daha yüksek olan heyelan, yamaçtan başlayarak aşağı doğru kayarak hareket eder. Heyelanın en sık görüldüğü yerler, bol yağış alan bölgelerdir.
Türkiye açısından bakıldığında heyelan, Karadeniz Bölgesi'nde çok sık görülür. Bu bölgede eğimli alanların fazla olması ve aynı zamanda yüksek yağış yaşanması, belirli zaman aralıkları içerisinde heyelanların yaşanmasına neden olur. Özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi'nde heyelan riski çok daha fazladır. Dünya’da ise toprak kayması olarak da adlandırılan heyelan; Hindistan, Çin, Pakistan, Batı Avrupa ve ABD’nin güneydoğu kıyılarında daha sık yaşanır.
Heyelan genellikle zemini kaya ya da yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamaçta yer çekiminin etkisi ile aşağı ve dışa doğru hareket etmesi sonucu meydana gelir. Heyelanın etkisinde zeminden daha önemlisi aldığı yağmur miktarıdır. Yağışlar sebebi ile yaşanan heyelanlar, Türkiye'de çok sık görülür. Çok yağış alan bölgelerde zemin yapısına ve dik yamaçlara da bağlı olarak heyelan yaşanır.
Yer göçmeleri ve zemin kaymaları kütle hareketlerini ifade eder. Yer göçmeleri, mağara gibi yer altı boşluklarının tavanlarında göçme olaylarının yaşanması olarak görülür. Bunlar az görülen olaylar olsa da daima risk taşır.
Heyelan yurdumuzda sık görülen olaylardan biridir. Zeminde kayma yaşanması; toprağın, taşların ve tabakaların bulundukları yerden yamaç aşağı doğru hareket etmesidir. Bu olaylar bazen küçük boyutta olabileceği gibi bazen de çok büyük boyutlarda olup yıkıcı etkiler doğurabilir.
En çok risk taşıyan doğal felaketler içinde ilk sıralarda heyelan yer alır. Özellikle kırsal alanlarda daha çok ortaya çıkan bir doğal afet olmasıyla beraber en fazla karşılaşılan doğal felaketlerden bir tanesi olma özelliğini de taşır.
Yerleşim alanlarında ciddi hasarlar meydana getirmesinin yanı sıra can kaybına da neden olan heyelan, Türkiye'nin en önemli doğal felaket sorunları içinde yer almaya devam ediyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri; iklim koşulları ve zemin şartlarıdır. Ülkemizde özellikle yoğun yağış alan yerlerde, heyelan riski göz önünde bulundurulmalıdır.
Türkiye’de en çok Karadeniz Bölgesi’nde heyelan meydana gelir. Bu bölgede eğimlerin fazla olması, yüksek miktarda yağış alması, belirli zaman aralıklarıyla heyelan ortaya çıkmasına neden olur. Eğimlerin en fazla olduğu alanlardan biri olan Karadeniz Bölgesi, heyelan açısından risk taşır.
