Kelimeleri doğru bir şekilde kullanmak, konuşma ve yazı dilinin en önemli anahtarlarından biridir. Bunun için de dilbilgisi kurallarının bilinmesi gerekir.
Mastar Eki Nedir?
Cümle içerisinde kullanılan fiillere ek geldiği zaman, bu fiiller isim gibi de kullanılabilir. Fiilleri isim haline dönüştüren eklere, mastar eki denir. Dilimize Arapçadan gelmiş olan mastar, Türkçe dilbilgisinde bir şeyin meydana gelmesi anlamında kullanılır.
Mastar, Türk Dil Kurumu’na göre iki farklı anlam taşır. İlki herhangi bir şeyin temeli veya kaynağı manasıdır. İkincisi ise fiil veya isimlerin sonuna getirilen eklerdir.
Mastar eki olarak kullanılan ekler aşağıda yer almaktadır.
- İsimden fiil yapmak için kullanılan mastar ekleri “mek, mak, me, ma, ış ve üş” ekleridir. Bu ekler cümle içerisinde olumlu veya olumsuz bir şekilde kullanılabilir. Bu durum tamamen cümlede anlatılmak istenen ifadeye göre değişir.
Mastarlara Gelen Ekler Nasıl Yazılır?
Dilbilgisi kurallarında mastar eklerinin doğru bir şekilde kullanılması, son derece önemli bir konudur. Mastar ekleri özellikle cümle içerisinde kullanılan fillerin isim şeklinde kullanılmasını sağlar. Bu ekler eklenirken ses uyumlarına göre değişiklik gösterebilir. Yani hem fiillerin sonuna hem de isimlerin sonuna eklenerek kullanılabilir.
Mastarlara gelen eklerin yazılışı aşağıdaki gibidir;
- “Me ve ma” ile biten sözcüklerden sonra “a, e veya ı, i” eklerinden biri gelirse araya “y” ünsüz harfi konulur. Örneğin; “toplama-y-a, gezme-y-e, gelme-y-e, çalışma-y-a, aldanma-y-a” gibi. Bu kelimeler bazen yanlış yazılabilir. “Toplama(ğ)a, gezme(ğ)e, gelme(ğ)e, çalışma(ğ)a, aldanma(ğ)a“ gibi yazım şekilleri hatalı ve yanlıştır.
- “Mek ve mak” ile biten sözcüklerden sonra a, e, ı, i eklerinden biri gelirse “k” ünsüz harfi çıkar. Bu ünsüz yerine “y” kaynaştırma ünsüz harfi gelir. Bu tarz kelimelerde yumuşama söz konusu değildir. Örneğin; sevmek (sevme-y-i), konuşmak (konuşma-y-ı), yürümek (yürüme-y-i) gibi.
- Bir cümlede kullanılan kelimeler olumsuz bir hale dönüştürülecekse yalnızca araya “me ve ma” olumsuzluk ekleri girer. Örneğin; “Alınmak = alınma-y-ı = alınmama-y-ı, silmek = silme-y-i = silmeme-y-i” gibi.
BİZE ULAŞIN
