Devrim Arabaları Müzesi, Eskişehir’in Tepebaşı ilçesinde, Porsuk Çayı’na ve tren garına oldukça yakın bir noktada konumlanıyor. TÜRASAŞ (Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii Anonim Şirketi) bünyesinde yer alan müzede 1961 yılında üretilen Devrim Arabası’nın yanı sıra, müze koleksiyonunda Mehmetçik Buharlı Lokomotifi, Karakurt Lokomotifi gibi pek çok eser bulunuyor. Müzede belgeler, fotoğraflar ve mühendislerin çalışırken kullandığı bazı aletler de sergileniyor.
1961 yılında, dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in talimatıyla tamamen Türk mühendisleri tarafından tasarlanan ve yalnızca 129 günde üretilen Devrim, bir dönemin en iddialı projelerinden biriydi. Eskişehir’deki TÜRASAŞ (o dönemde TÜLOMSAŞ) tesislerinde kısa sürede dört adet prototip araç üretildi. Ancak, yalnızca biri günümüze ulaşabildi. Halen çalışır durumda olan Devrim Arabası, camla kaplı özel bir garajda sergileniyor.
Devrim Arabası’nın çalıştırıldığı gün, yani 29 Ekim 1961 Cumhuriyet Bayramı sabahı, Türk sanayi tarihi açısından çok önemli olay yaşandı. Yalnızca 129 günde Eskişehir’de üretilen 4 Devrim prototipi, büyük bir heyecanla trenle Ankara’ya gönderildi. Bu yolculukta olası kazalara karşı güvenlik nedeniyle araçların benzin depoları boşaltıldı ve yalnızca manevra yapılabilecek kadar az benzin kondu. Araçlar Ankara Garı’na ulaştığında mühendisler yeniden yakıt ikmali yapmak üzere harekete geçti. Ancak tören hazırlığı ve zamanın kısıtlı olması nedeniyle bazı araçlara yakıt ikmali planlandığı şekilde yapılamadı. Aralardaki iletişim kopukluğu ve hızlı hareket etme zorunluluğu ciddi bir sorun doğurdu.
Tören sabahı Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, siyah renkli Devrim Arabası’na bindi ve TBMM’ye gitmek üzere yola çıktı. Fakat birkaç yüz metre sonra araç benzin olmadığı için durdu. Gürsel bu duruma sinirlenmedi, ancak çevresindekilere şu tarihi cümleyi söyledi: "Batı kafasıyla otomobil yaptınız ama doğu kafasıyla benzin koymayı unuttunuz."
Olayın ardından Cemal Gürsel, benzin konmuş olan krem renkli Devrim’e geçti. Bu araç sorunsuz şekilde Meclis’e kadar yolculuğunu tamamladı. Ancak basın sadece yolda kalan aracı haberleştirdiği için halkın hafızasında bu olay "Devrim başarısız oldu" şeklinde yer etti.
O gün yaşanan teknik değil ama iletişim ve organizasyon hatası, ne yazık ki kamuoyunda olumsuz algı oluşturdu. Devrim projesi için “üretimi durdurun” gibi doğrudan bir yasak gelmese de, devamı için destek verilmedi. Bu da Türkiye’nin ilk yerli otomobilinin tek örnek olarak kalmasına yol açtı.
Gerçekte yaşananlar, Devrim’in teknik olarak değil, siyasi ve bürokratik sebeplerle yoluna devam edemediğini gösteriyor. Bugün bakıldığında, mühendislerin 129 günde sıfırdan bir otomobil üretmesi hâlâ gururla anılan bir başarıdır.
markasıdır.
Haber Gönder
