BİZE ULAŞIN
Orijinal adı ile Leges Duodecim Tabularum olarak bilinen 12 Levha Kanunları'nın hangi uygarlığa ait olduğu pek çok kişi tarafından araştırılır. Bu kanunların Avrupa hukuk sisteminin temelini oluşturduğu belirtilir. Ayrıca 12 Levha Yasaları, Pleb ve Patrici olarak anılan iki ayrı sınıfın mücadelesine yönelik olarak oluşturulmuştur. Dolayısıyla bu kanunların halk ile soylular arasındaki hakların eşitlenmesi konusunda önemli bir yer tuttuğu söylenebilir.
Leges Duodecim Tabularum olarak da bilinen 12 Levha Kanunları’nın geçmişi MÖ 451 ile MÖ 449 yılına kadar uzanır. Bu kanunların Roma Hukuku’nun gelişiminde önemli rol oynadığı bilinir. Ayrıca 12 Levha Kanunları, günümüzde var olan Avrupa Hukuku’nun da temeline oluşturması ile ön plana çıkar. 12 Levha Yasası şeklinde de adlandırılan bu kanunlar, yazılı olmayan hususların yazılı hâle getirilmesini ifade eder. Dolayısıyla bu kanunların oluşturulduğu dönemin ilk yazılı hukuk kaynağı olduğu söylenebilir.
12 Levha Kanunları kapsamındaki maddeler adetler, örf ve gelenekleri temel alan hukuk kurallarının yazıya dökülmüş hâlidir. Oluşturulmaya başlandığı tarihten itibaren bu hukuk kuralları bütününün tamamlanmasının 2 yıl gibi bir süre aldığı bilinir. Ayrıca 12 Levha Yasası ile ilgili olarak merak edilen hususlardan biri de bu kanunların hangi kesimler arasındaki sınıf mücadelesi için hazırlandığıdır.
Roma Devleti’nin hukuk sisteminin oluşmasında önemli bir yer tutan bu kanunlar, MÖ 451 yılında hazırlanmaya başlanmıştır. 12 Levha Kanunları’nın Roma İmparatorluğu’na ait olduğu söylenebilir. Roma İmparatorluğu’nun Pleb olarak adlandırılan halk sınıfının baskısı neticesinde oluşturulan bu kanunlar, tamamlandığı zaman devletin en büyük meydanına asılmıştır. Söz edilen meydanın adı da Romanum’dur. Bu meydana asılan 12 Levha Kanunları, resmi olarak halka ilan edilip sergilenmiştir.
Roma İmparatorluğu’nun hukuk sisteminin oluşmasında yapı taşı olarak görev alan 12 Levha Kanunları, 10 kişiyi içeren bir komisyon tarafından hazırlanmıştır. Bu hukuk kuralları bütününün amacı, toplumdaki sınıflar arasındaki çatışmaların engellenmesidir. 12 Levha Yasası’nın 10 kişilik bir komisyon tarafından oluşturulmasının temel nedeni de bu kanunların hazırlanma amacıdır. MÖ 450 yılında söz edilen kanunların yazılması ve oluşturulması için görevlendirilen 10 kişilik komisyonun adı da Decemviri Legibus Scribundis olarak belirtilebilir. 12 Levha Kanunları’nın hazırlanmasında temel alınan kaynak ise Solon Yasaları’dır.
Roma İmparatorluğu’na ait olan 12 Levha Kanunları’nın dava hakkı, borç ve ceza kanunu, aile hukuku ve veraset hakkı gibi alanlara yönelik hükümleri içerdiği bilinir. 12 Levha Kanunları’nın hazırlanması, Plebler ile Patriciler adı verilen grupların seçme ve seçilme hakkına sahip olmalarını sağlamıştır. 12 Levha Yasaları sayesinde bu iki ayrı sınıf arasındaki güçler paylaşılmıştır.
12 Levha Kanunları kapsamında bazı suçların, ilahların mukaddes haklarına yönelik bir tecavüz olarak nitelendirildiği görülür. Buna bağlı olarak suçluların her türlü hakları ellerinden alınmıştır. Yine bu kanunlara göre şahıslara yönelik olan suçlarda şahsi intikam adı verilen usulün kullanıldığı söylenebilir. Pek çok kişi tarafından araştırılan madde madde 12 Levha Kanunları, hukukçular ile tarihçilerin belirttiği bilgiler kapsamında iki temel amaç çerçevesinde yorumlanabilir:
Roma İmparatorluğu döneminde oluşturulan 12 Levha Kanunları, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi kapsamında yer alan hususların temeli olarak nitelendirilir. 12 Levha Kanunları kapsamındaki maddeler:
12 Levha Kanunları’nın hazırlanmasından daha önceye dayanan Roma Hukuku hakkında merak edilen pek çok husus vardır. Bunların başında ise Roma Hukuku oluşumunun hangi döneme denk geldiği yer alır. Roma Hukuku’nun geçmişi, bu imparatorluğun kurulduğu dönem olan MÖ 753 yılına kadar uzanır. İmparator I. Justinianus’un öldüğü sene olan MS 565’e kadar bu hukuk sisteminin etkin olduğu bilinir.
Yine bu hukuk sisteminin düzenlenmesinde etkili olan kişinin de I. Justinianus olduğu söylenebilir. Öyle ki I. Justinianus’un çeşitli çalışmaları hayata geçirerek Roma Hukuku külliyatını Corpus İuris Civilis adı altında topladığı görülür. Ayrıca bu dönemde düzenlenen Roma hukuk düzeninin 12. yüzyıl itibariyle Bologna Üniversitesi kapsamındaki incelemeler ile çalışmalara konu olduğu belirtilebilir. Daha sonra Roma Hukuku, yapılan çalışmalar neticesinde Avrupa geneline yayılmıştır.
