BİZE ULAŞIN
Toprağın bulunduğu alandan rüzgâr, akarsu, çığ, sel suları gibi etkenlerden dolayı taşınmasına erozyon adı verilir. Toprak kayması, toprak aşınması şeklinde de isimlendirilen erozyon, önemli bir doğa olayıdır. Rüzgâr ve suyun etkisiyle ortaya çıkan erozyon, güçlü etkilere sahiptir.
Erozyon, iki şekilde oluşur. Doğal erozyon, insan faktörünün etkisi olmadan kendiliğinden ortaya çıkar. Doğal erozyon etkisi az olduğu için tehlikeli değildir. Fakat insan kaynaklı olarak ortaya çıkan erozyonun etkisi çok büyüktür.
Türkiye’de genellikle insan kaynaklı olarak ortaya çıkan erozyon görülür. Türkiye, dünya genelinde erozyonun en şiddetli görüldüğü ülkeler arasında yer alır.
Erozyonu oluşturan etkenler şu şekildedir:
Orman yangınları ile ormanların bilinçsiz şekilde budanması, eğimli arazilerin boş kalmasına sebep olur. Hayvanların aşırı otlak ve mera alanlarında otlatılması bitki örtüsünün tahrip olmasındaki en önemli faktördür.
Ormanların yok edilip tarım alanına çevrilmesi, anız örtüsünün yakılması vb. sebepler arazinin doğal dengesini bozduğu için erozyonu artırır.
Sağanak yağışlar, eğimli arazi üzerindeki toprakları süpürerek erozyonun oluşmasına neden olur.
Ana kayanın hem kimyasal hem de fiziksel özellikleri direkt toprağı aşındırır. Bitki örtüsü olmayan arazilerde yüzey suları toprağı aşındırarak erozyona yol açar.
Türkiye’nin iç bölgelerinde oluşan sağanak yağmurlarla meydana gelen seller, bitki örtüsü yoksunluğundan dolayı toprağı süpürür. Erozyon, dere yatakları ıslah edilmediğinde artar. Sel taşkınlarının arkasından da erozyon oluşur.
İklim koşulları, yer şekilleri ve bitki örtüsünden dolayı Türkiye’de erozyon çok görülür. Özellikle bitki örtüsünün cılızlığı ve engebenin çok olması, erozyonu artıran başlıca etkenlerdir. Türkiye’de yağış rejimi yetersizdir. Bu durum da direkt erozyonu artıran sebepler arasındadır.
Türkiye’de daha çok tarım alanlarında erozyon olur. Tarım alanlarında görülen erozyonda insanların etkisi çok büyüktür. Türkiye topraklarının ortalama 3/4'ü erozyona maruz kalır.
Türkiye’de tarım alanlarında erozyon oluşumunun nedenleri aşağıda sıralanan maddelerden kaynaklanmaktadır:
Türkiye’de erozyonun görüldüğü yerler aşağıdaki gibidir:
İç Anadolu Bölgesi’nde erozyon;
İç Anadolu Bölgesi’nin Tuz Gölü ile Konya çevresinde aşırı derecede rüzgâr erozyonuna rastlanır. Bu bölgenin toprağında organik madde azdır. Ayrıca toprak yapısı da bozuk olup rüzgârla aşınmaya çok müsaittir.
Arazilerinde bitki örtüsü azlığı ve güneybatı ile güneyinden esen rüzgârın özellikle toprak bitki örtüsünü kaldırması erozyonun en önemli oluşma sebepleridir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yağışların çoğunluğu şiddetli sağanak şeklinde olur. Bundan dolayı bölgede çok fazla erozyon meydana gelir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde erozyonun en çok görüldüğü iller:
Doğu Anadolu Bölgesi’nin her bölgesinde erozyon görülmez. Iğdır, Kars, Erzincan ve Erzurum’da nadiren görülür. Fakat bölgenin diğer kısımlarında sık sık erozyon gözlenir.
