BİZE ULAŞIN
Dini ve manevi bazı terimler vardır. Bu terimler İslamiyet öncesi ve İslamiyet sonrası dönemlerinde kullanılmıştır. Haniflik ifadesi ya da hanif kelimesi de Türk Dil Kurumu’nun resmi internet sayfasında bulunan Türkçe Sözlük bölümünde yer almamaktadır. İslamiyetten önceki döneme ait olduğu bilinmektedir.
Haniflik bir kavram olarak bazı Müslüman âlim kişiler tarafından İslamiyet’ten önceki dönemde genel olarak Arap yarımadası ya da Arabistan adı ile bilinen yerde varlığını sürdürmüş olan Tevhid Dini olarak tanımlanmaktadır. Hz. İbrahim ile anılan bu ifade aslında bir din ismi değildir. Bir sıfat olarak kullanılmaktadır. Bu sıfat psikolojik ya da manevi olarak farklı şekilde tanımlanabilmektedir. Manevi ya da dini açıdan gelişme yaşayan kişilerin dönüm noktasını ifade etmek için kullanılır.
Müslümanlıkta hanif kelimesi, Cahiliye Dönemi’nde tapılan putlar yerine tek bir tanrının varlığını kabul etmiş kişiler için söylenmektedir. Zinanın, kötülüğün, şiddetin, kumarın ve birçok kötülüğün normal karşılandığı Cahiliye Dönemi’nde putların varlığına rağmen tek bir tanrıya inanan kişiler mümin kişiler olarak da bilinmektedir. Bu kişiler Allah’ın varlığına, tek olduğuna, cennetin ve cehennemin varlığına, ahiret gününün varlığına inanmış ve Cahiliye Dönemi’nde kabul edilen tüm kuralları reddetmiş olan kişilerdir.
Müslümanlıkta hanif olarak adlandırılan kişiler tüm hayatlarını ve yaşam tarzlarını Kuran-ı Kerim’de yer alan ayetlere ve Hz. Muhammed’in sünnetlerine göre düzenlemiş olan kişilerdir. Kur’an daha insanlara ulaştırılmadan tek bir tanrının varlığını kabul etmiş ve başka bir tanrıya inanmamışlardır.
Kavram olarak haniflik psikolojik açıdan tanımlanmaktadır. Buna göre haniflik bir din değil kişilerin manevi ve psikolojik durumlarını, dinlere ve dini inançlara yönelik bakış açılarını göstermektedir. Psikososyal anlamda daha çok kullanılmaktadır. Farklı şekilde tanımlanmış ve açıklanmış olan haniflik çeşitli görüşlere açık bir ifadedir. Netleşmiş ve doğru olarak kabul edilmiş bir tanımı bulunmamaktadır. Kökeninin birden fazla dile dayandığı bilinmektedir. Bu diller şunlardır:
Kelime kökünü hnf ifadesi oluşturur ve bu ifade tüm Sami dillerinde ortak olarak doğru kabul edilir. İftira atmak, sapkınlığa yönelmek, riyakârlık etmek, kötülüğe meyli olmak gibi ifadelere karşılık olarak kullanıldığı bilinmektedir. ayrıca Arapça kökenine göre eğilme ya da dönme kelimelerini de karşılamaktadır. İslami olarak kullanımına göre Kuran’da yer alan bir kelimedir. Bu durumun kanyağı Kuran’ın insanlara ulaştırılmasından önce tek bir tanrının varlığını kabul etmiş olan kişiler için hanif kelimesinin kullanılmış olmasıdır. Bu kelime Arapça’dır ve Hz. İbrahim’in gösterdiği yolda yer alan kişileri ifade etmek için kullanılmıştır.
Yazılı kaynaklara göre haniflik Tevhid Dini olarak kabul edilmiştir ve Hz İbrahim’e verilmiştir. Hz. İbrahim’in öncülük ettiği bilinen ve Arap yarımadasında var olan Tevhid Dini haniflik olarak da anılmıştır. Tek tanrılı inanışın yaygınlaşmasına kadar tek bir tanrının varlığına inanan azınlık tarafından benimsenmiş bir din olarak kabul edilmiştir. Farklı kaynaklara göre haniflik, İslamiyet’ten önce Arap yarımadasında varlığını sürdürmüş olan ve tek tanrı inancına sahip olan kişiler tarafından inanılan bir dindir. Hz. İbrahim’in dini olarak da anılmaktadır.
Hz. İbrahim hakkındaki bilgiler farklı kaynaklarda çeşitlilik göstermektedir. Tevrat’ın Yaratılış isimli kitabında bu ismin geçtiği bilinmektedir. Buna göre İbrahim ve babası Mezopotamya’daki Ur isimli şehirden Haran’a göç etmiş olan bir çobandır. Babasının ise çok tanrılı, putlara tapılan bu dönemde insanlara put satarak geçimini sağladığı bilinmektedir.
