Lizozom nedir? Görevi nedir? Bitki veya hayvan hücresinde bulunur mu?

Canlıların sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için hücre içinde belirli görevleri üstlenen yapılar mevcuttur. Lizozomda hücre içindeki dengeyi sağlayan ve belirli işlemleri gerçekleştiren küçük bir organeldir. Hücrelerin ihtiyaçlarına göre farklı görevler üstlenebilir ve bazı hücre türlerinde daha fazla veya daha az bulunabilir. Bu yapının işlevi ve hangi hücrelerde yer aldığı biyoloji dünyasında merak edilen konular arasındadır.

Lizozom nedir?

Lizozom, hücre içindeki sindirim ve atık yönetiminden sorumlu olan zarla çevrili küçük organellerdir. Hücre içinde bulunan büyük moleküller, hasarlı hücre bileşenlerini ve yabancı maddeleri parçalayarak geri dönüşüm sağlarlar. İçerdikleri hidrolitik enzimler sayesinde proteinler, lipitler, karbonhidratlar ve nükleik asitleri parçalayarak hücrenin yeniden kullanabileceği basit bileşenlere dönüştürürler.

Lizozomlar hücre içi sindirim sistemi gibi çalışır. Endositoz, fagositoz ve otofaji gibi süreçlerle hücreye alınan veya hücre içinde bozulan maddeleri sindirirler. Örneğin bağışıklık sisteminin bazı hücreleri lizozomları kullanarak zararlı bakteri ve virüsleri yok eder. Yaşlanan veya hasar gören hücre bileşenlerini parçalayarak hücre yenilenmesine katkıda bulunurlar. Bu organeller özellikle hayvan hücrelerinde yaygın olarak bulunur. Lizozomların düzgün çalışmaması bazı genetik hastalıklara yol açabilir.

Hücre içinde bulunan her organelin önemli bir görevi mevcuttur. Lizozomlar hücrenin temizliği ve geri dönüşümü için kritik öneme sahiptir. Hücrenin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için atıkların ve bozulmuş moleküllerin ortadan kaldırılmasını sağlarlar. Bu yüzden hücre biyolojisinde hayati bir rol oynarlar. Bir bütün şeklinde düzgün çalışan organeller hücre işleyişini doğru yapılmasını sağlar.

Lizozomun görevi nedir?

Lizozomun temel görevi hücre içindeki büyük molekülleri parçalayarak sindirmek ve hücresel atıkları temizlemektir. İçerdikleri hidrolitik enzimler sayesinde hücre içi sindirimi gerçekleştirirler ve hücrenin sağlıklı kalmasına yardımcı olurlar. Lizozomlar 3 temel görev üstlenir. Bu görevler şu şekilde sıralanabilir:

• Bunlardan ilki hücre içi sindirimdir. Hücreye alınan büyük moleküller (proteinler, karbonhidratlar, lipitler) ve yabancı maddeler lizozom içinde parçalanarak hücrenin kullanabileceği basit bileşenlere dönüştürülür.
• İkincisi hücre yenilenmesi ve geri dönüşümdür yani otofajidir. Eski, hasarlı veya işlevini yitirmiş organeller lizozom tarafından sindirilerek geri dönüştürülür. Böylece hücre yeni bileşenler üretmek için hammadde kazanır.
• Üçüncüsü hücre savunmasıdır. Bağışıklık hücreleri, vücuda giren bakteri ve virüsleri lizozomların yardımıyla parçalayarak etkisiz hale getirir.

Lizozomlar hücrenin atık yönetimini sağlayarak sağlıklı bir hücresel denge oluşturur. Bu görevleri sayesinde hücre ömrünü uzatır ve metabolik faaliyetlerin düzenli bir şekilde devam etmesini sağlarlar.

Lizozom bitki veya hayvan hücresinde bulunur mu?

Bitki ve hayvan hücreleri birtakım değişiklikler gösterir. Lizozomlar hayvan hücrelerinde de bulunur. Bu hücrelerde de hücre içi sindirimden sorumludurlar. Bitki hücrelerinde ise klasik anlamda lizozom bulunmaz. Bunun yerineyse lizozomlara benzer görevleri yerine getiren vakuoller vardır.

Hayvan hücrelerinde lizozomlar önemli işlevleri (atık yönetimi, sindirim ve hücre savunması gibi) yerine getirir. Özellikle bağışıklık hücreleri lizozomları kullanıp zararlı mikroorganizmaları parçalarlar. Bitki hücrelerinde ise merkezi vakuol lizozomun bazı görevlerini üstlenir. Vakuol hücresel atıkları depolayarak sindirim enzimleriyle parçalayabilir. Bitki hücrelerinde bulunan peroksizomlar da bazı sindirim ve detoksifikasyon işlevlerini yerine getirir.

Lizozomlar sadece hayvan hücrelerinde bulunur. bitki hücrelerinde ise benzer işlevleri gören farklı organeller vardır.