Macar Kralı Tökeli İmre'nin Eşi İlona Zrinyi'nin 310. Ölüm Yıl Dönümü

Kaybettiği savaşın ardından Osmanlı'ya sığınarak İzmit'te ölen Macar Kralı Tökeli İmre'nin eşi İlona Zrinyi, ölümünün 310. yıl dönümünde Kartepe ilçesindeki anıtta düzenlenen törenle anıldı.

Karatepe köyü Çiçekliçayır mevkisindeki anıtta düzenlenen törende konuşan Macaristan'ın Ankara Büyükelçisi Janos Hovari, törenin kendisini çok duygulandırdığını belirterek, ülkelerinden çok uzak bir bölgede ölen Macarların hatırlandığını ve anıldığını söyledi.

Kral Tökeli İmre ile eşi İlona Zrinyi'nin savaşta kaybedip gitmek zorunda kaldıklarında Osmanlı İmparatorluğu sayesinde yeni bir vatan bulabildiğini ifade eden Hovari, Macaristan'ın savaşlarda çok şey kaybettiğine işaret etti.

Hovari, şöyle konuştu:

"Onlar kaybetti çünkü Osmanlı İmparatorluğu Orta Avrupa'da önemli savaşlar kaybetti. Bundan dolayı bize felaket geldi. Osmanlılar, hayatımızda o zamanlar bir denge kurdu. Güçlü bir ülke, güçlü bir imparatorluk olarak bizi muhafaza etti. Viyana kuşatması ve sonrasında bu bitti. Bunun Macar siyasi hayatında büyük bir tesiri vardı ve bundan dolayı Macarlar pozisyonunu kaybetti. Nereye sığındılar- Osmanlı İmparatorluğu'na... Onlar burada öldüler, bu yerlerde rahat hayat buldular. Halk onlara destek verdi."

Hovari, iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesi için somut olarak ne yapılması gerektiğini bilmediklerini ancak iyi yolda olduklarını düşündüğünü dile getirerek, "Macar-Türk dostluğunu özel münasebetle hatırlıyoruz, çocuklarımıza, torunlarımıza bunu gösteriyoruz. Duygularımız, onlarla devam edecek" diye konuştu.

-Anıta çelenk bırakıldı-

Kocaeli Tökeli İmre Dostluk Derneği Başkanı Ertunç Baykal ise Tökeli İmre ve eşi İlona Zrinyi'nin, yaşamlarını ülkelerinin özgürlük ve bağımsızlığı uğruna mücadele içinde geçirdiğini söyledi.

Hovari ve Baykal, İmre ve eşi Zrinyi'nin büstlerinin kabartmasının bulunduğu anıta çelenk sundu.

Tören, Macar Milli Marşı ve İstiklal Marşı'nın okunmasıyla sona erdi.

Törenin ardından Macaristan İstanbul Başkonsolosu Gabor Kiss ile Karatepe köyündeki Kocaeli Tökeli İmre Dostluk Derneği'ni ziyaret eden Büyükelçi Hovari, Macarların ilticalarını kabullenemeyen Avusturya ve Rusya'nın mültecileri geri istemesi üzerine, dönemin sultanı Abdülmecid Han'ın "Ecdadımın 600 seneden beri bunca fedakarlıklarla muhafaza ettiği himaye hakkını Avrupa benden almak mı istiyor- Bir Macar'ı 50 bin Osmanlı kanı döker, yine muhafaza ederim" sözünün yazılı olduğu Osmanlıca metni okudu.

-Tökeli İmre-

Kesmark'da 1657'de doğan, Avusturya yönetimindeki Protestan Macarlar'ın şefi olan Tökeli İmre, Avusturya İmparatoru'nun Katolik mezhebine geçmeleri için yaptığı teklifi kabul etmeyerek imparatora karşı ayaklanması üzerine, Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'ya başvurarak, Osmanlı himayesine girmek istediğini bildirdi.

Avusturya ile barışı bozmak istemeyen Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşa, olumlu karşılık vermedi. Buna rağmen savaşa devam eden Tökeli İmre, yukarı Macaristan'ı ele geçirdi fakat taraftarlarından çoğu kendisini terk edince Fazıl Ahmed Paşa'ya yaptığı teklifi, 1681 yılında Kara Mustafa Paşa'ya tekrarladı.

Tökeli İmre'ye "Orta Macaristan Kralı" unvanı verildi. Türkler'den aldığı kuvvetle birçok Avusturya kalesini ele geçiren ancak İkinci Viyana bozgunundan sonra daha önce aldığı kaleleri kaybeden Tökeli İmre, 1688'de teslim oldu ve Viyana'ya götürüldü.

Serbest kalınca Osmanlı ordusunda görev alan Tökeli İmre, Türk ve Tatar kuvvetlerinin başında Transilvanya'ya girdi ve Germen Ordusu'nu yenilgiye uğrattı. Bu başarısından dolayı Tökeli İmre'ye Transilvanya Prensliği verildi, Zenta yenilgisinden sonra ise İzmit'e çekildi.

Karlofça barış görüşmelerinde Avusturyalılar, Tökeli İmre'nin kendilerine teslim edilmesini istedilerse de Osmanlı Devleti bunu kabul etmedi. Tökeli İmre, 1705'te İzmit'te öldü, mezarı 1906'da Macaristan'a taşındı.

Muhabir: Tahir Turan Eroğlu