Osteoporoz düşük kemik kütlesi ve kemik dokusunun mikromimari yapısının bozulması ile oluşuyor. Böylece kemik kırılganlığında ve kırığa yatkınlıkta artış görülüyor. Osteoporoz tanısı için kırık varlığı gerekmiyor. Osteoporozda gerekli korunma tedbirlerinin alınması, hastalığın erken teşhis edilmesi ve doğru tedavinin uygulanması kritik rol oynuyor. Hastalığın ileri safhalarında görülen kemik kırıkları hastanın yaşamını tehdit edebilecek sorunlara yol açabildiği gibi sosyal güvenlik sistemi üzerinde de ciddi bir yük oluşturabiliyor. Memorial Antalya Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Op. Dr. Serdar Alfidan “20 Ekim Dünya Osteoporoz Günü” öncesinde, hastalık ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verdi.
KEMİK OLUŞUMU ve YIKIMI SÜRECİ SÜREKLİ DEVAM EDİYOR
Kemik dokusu,insan yaşamı boyunca sürekli devam eden yapılanma ve yeniden yapılanma olarak isimlendirilen iki farklı döngüyü içerir. Kemik dokusu artışı ve büyümeyle karakterize yapılanma safhası çocukluk döneminin bir özelliğidir. Erişkinlik döneminde görülen yeniden yapılanma ise mekanik açıdan yetersizleşen kemiğin ortadan kaldırılıp yerine yeni güçlü kemiğin oluşturulmasıdır. Bu döngüsel işlem erişkin insanda kemik yıkımı ile başlar, yapımı ile sonlanır ve ortalama 3-12 ay süren bir döngüdür. Bu döngünün hızı paratiroid hormon (PTH) , tiroksin, büyüme hormonu ve D Vitamini ile arttırılabilir ayrıca kalsitonin, östrojen ve glukokortikoid hormonları ile azaltılabilir.
KORUYUCU TEDAVİLERİ İHMAL ETMEYİN
35 yaşından sonra kemik kütlesi azalmaya başlar ve bu azalış 85-90 yaşlarına kadar devam eder. Yaşam boyunca kaybedilen kemik miktarı erkeklerde %20-30, kadınlarda ise %45-50 civarındadır. Kadınlarda menopoza bağlı östrojen yetersizliği kemik kaybına neden olan en önemli faktördür. Östrojen azalımı kemik yıkım fazını arttırır. Kemik koruyucu bir hormon olan kalsitonin salınımı azaltır ayrıca kalsiyum metabolizmasını bozar. Kadınlarda koruyucu ve destekleyici tedaviler büyük önem taşımaktadır.
ERKEN MENOPOZ GEÇİRENLER DAHA ÇOK RİSK ALTINDA
Osteoporozda sırt ve bel ağrısı gibi şikayetlerin yanı sıra boyda kısalma, omurgada oluşan şekil bozuklukları ve kırıklar gibi klinik bulgularla da tanı konulabilmektedir. Özellikle 65 yaş üzeri beyaz tenli, osteoporoz aile öyküsü olan, erken menopoza girmiş, hareketsiz yaşam sürdüren kadınlar risk grubundadır. Osteoporoz tanısı kemik mineral yoğunluğu ölçümü (DEXA) ile belirlenir. Bu yöntem özellikle 65 yaş üzerindeki kadınlar, 65 yaş altında olan ancak risk faktörlerine sahip postmenopozal kadınlar, erken menopoz geçirenler, minör travma ile oluşan kırık geçirmiş kişiler, 70 yaş üzerindeki erkekler ve kemik yoğunluğunu azaltan ilaç kullanan bireylere uygulanmalıdır.
OSTEOPOROZDA KORUYUCU ÖNLEMLER ÜÇE AYRILIYOR
Osteoporoz tedavisinin en önemli kısmını osteoporoz oluşma riskini azaltan koruyucu önlemler oluşturur. Birincil korunmada çocukluktan itibaren düzenli ve kalsiyum açısından zengin beslenme alışkanlığının kazandırılması, düzenli spor yapma, güneşlenme kültürünün yerleştirilmesi çok önemlidir. İlerleyen yaşlarda ise sigara ve alkolden uzak durulması, düzgün adet görülmesinin ve üreme fonksiyonlarının düzenliliğinin sağlanması gereklidir. İkincil korunma;osteoporozun erken tanınması, osteoporoz gelişen hastalarda uygun tedavinin sağlanması ve kırık oluşumunun önlenmesidir. Üçüncül korunma da ise kırık gelişen hastaların bu durumu minimum zararla atlatması, komplikasyon oluşumunun önlenmesi ve yaşam kalitesinin arttırılması amaçlanır.
OSTEOPOROZDAN KORUNMAK İÇİN ÖNERİLER;
