BİZE ULAŞIN
Korunaklı yapısından dolayı Van, güvenli bir şehir kurmak için uygundu. Milattan önce 900’lü yıllarda Van bölgesine yakın beylikler bir araya gelerek Urartu devletini kurdu. Yazıtlardan öğrenildiğine göre ilk Urartu kralı Sarduri’dir. En güçlü dönemleri ise milattan önce 8. ve 7. yüzyılda olmuştur. Son dönemleri Babil kaynaklarına göre İskit akınlarının etkisi altında geçmiştir. M.Ö. 590 yılında ise Medler tarafından Urartu devleti yıkılmıştır.
Ulaşılan en eski kayıtlarda Urartulardan milattan önce 1273 yılında bahsedilir. Henüz bu süreçte devlet olarak bir araya gelmeyen Urartular beylik olarak günümüzdeki Van bölgesine yakın bir alanda yaşadılar. Sonraki 300 yıllık süreçte farklı beyliklerle bir araya gelerek Yakın Doğu’nun en büyük medeniyetlerinden birini kurdular.
Urartuların asıl merkezi bugün Van kalesinin yakın çevresidir. Bu alan dağlık ve kayalık olmasından dolayı korunaklı bir alandı. Bu doğal yapı merkezlerini kurmak için olumlu bir etken oldu. Sonraki yıllarda sınırları bugünkü Türkiye, İran, Ermenistan, Gürcistan ve Irak’a kadar yayıldı. En güçlü olduğu dönemde günümüzdeki kuzeybatı İran, Aras vadisi, Doğu Anadolu bölgesi ve Irak’ın bir kısmına hâkim oldular. Arkeolojik çalışmalarda ise pek çok alan gün yüzüne çıkarıldı. Ülkemizde yapılan arkeolojik kazılarda ulaşılan önemli alanlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Bugünkü Van il sınırında bulunan Van Kalesi Urartuların en çok bilinen başkentidir. Bu bölgeye Tuşpa adını verdikleri yazılı kaynaklardan bilinir. Bunun dışında farklı dönemlerde Arzaşkun, Sugunia ve Rusahinili (Toprakkale) adı verilen farklı başkentleri de bulunmaktadır.
Urartular hakkında bilgi sahibi olduğumuz konuların kaynağı tabletlerdir. Doğu Anadolu bölgesinde ilk yazılı kaynaklar Urartu medeniyeti aittir. Asurlardan aldıkları çivi yazısını kullandılar ve sonradan kendilerine uygun bir formatta bu yazıyı geliştirdiler. Yazılar genellikle taş, metal, kil ve kemik gibi malzemelere yazıldı. Günümüze 22 adet kil tablet ulaştı. Ayrıca kalkan, kılıç ve miğfer gibi askeri ekipmanlarda yazılar yer aldı. Doğu Anadolu bölgesinde yaklaşık 300 yıllık bir devlete sahip olan Urartular özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Urartularda yazılı kaynaklarda din hakkında fazla bilgi bulunmasa da çevrelerindeki insanlara bu anlamda hoşgörülü yaklaştıkları bilinir. Bu durum devlet bütünlüğü için önemlidir. Urartu dininde yaklaşık 80 tanrı bulunur. "Urartular neyi buldu?" sorusu için etkileyici su kanalları örnek olarak verilebilir. Urartular tarımdaki su ihtiyaçlarını karşılamak için su kanalları inşa etmiştir. Gürpınar ovasından çıkan suyu Van ovasına taşımak için yapılan kanal yaklaşık 56 kilometredir. Bu kanalların bir kısmının günümüze kadar sağlam bir şekilde ulaştığı bilinir.
