Duble Yollar Kalitesiz Asfalt Sebebiyle Köstebek Yuvasına Döndü

Yılda yaklaşık 20 milyon ton asfaltın kullanıldığı kara yolları köstebek yuvası gibi. Avrupa’da ortalama 3 yılda bir bakım yapılan asfalt yollar Türkiye’de bir yılı çıkaramıyor. Son dönemde yapılan ve şehirler arası trafikte büyük rahatlama sağlayan duble yolların bir yıl geçmeden bozulması beton yol tartışmasını yeniden gündeme getirdi. Ortalama 34 yıl ömrü olan beton yolun 17 yıl ömürlü asfalt yola göre daha kullanışlı olduğuna dikkat çeken uzmanlar, Türkiye’de asfaltlama sisteminin bir rant kapısı haline geldiğini belirtiyor.

Kara trafiğinin her geçen gün geliştiği ülkemizde, kalite standardı sebebiyle yollardaki çalışmalar bir türlü bitmek bilmiyor. Bozuk yollardaki kazalar yüzünden meydana gelen can ve mal kayıpları yanlış ulaşım politikalarının bir göstergesi olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar yollardaki bozulmanın sebebini, kalitesiz malzeme kullanma ve malzemeden çalmak olarak gösterirken, alternatif olarak ise beton yolları öneriyor. Asfalta göre pahalı olmasına rağmen, bakım maliyetinin azlığı ve uzun ömrü gibi avantajları nedeniyle beton yolların daha karlı olduğu görüşünde birleşiyor.

Amerika'da 100, Avrupa'da ise 75 yıldır kullanılan beton yollar, Türkiye'de yaygın değil. Beton yol oranı Avrupa’da yüzde 15, ABD ve Kanada'da yüzde 30. Türkiye'de yük taşımacılığındaki payı yüzde 92 olan kara yolunda ise beton yolların oranı yok denecek kadar az.

ASFALT SİSTEMİ BİR RANT HALİNE GELDİ

İstanbul Aydın Üniversitesi Afet Eğitim, Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kaptan, asfaltlama sisteminin Türkiye’de her yıl yenilenen ve devlet bütçesinden milyonlarca liranın harcandığı rant kapısı haline geldiğini savundu.

Avrupa’da ortalama 3 yılda yenilenen asfalt yolların Türkiye’de kalitesiz malzeme ve yetersiz altyapı nedeniyle kısa sürede kullanılamaz hale geldiğini belirten Kaptan, “Yılda 20 milyon tonun üzerinde asfaltın kullanıldığı ülkemizde yapılan yeni bir asfalt yol en fazla 1,5 yıl kullanılabiliyor. Yaşanan çökme ve kaymalardan dolayı yollar yamalı bohça gibi. Ayrıca iç piyasadaki firmaların AB uluslararası sertifika sisteminin dışında tutulması kalitesiz asfaltın önünü açıyor.” dedi.

BETON YOLUN ÖMRÜ ASFALTTAN 2 KAT DAHA UZUN

Kubilay Kaptan, Kanada’da yapılan bir araştırmanın sonuçlarını ise şöyle anlattı: “Günde 1500 kamyon gecen 4105 kilometrelik bir yolun betondan yapılması ile kamyonların yakıt gideri yüzde 11 oranında azalırken, aydınlatmada da yüzde 45 tasarruf sağlandığı tespit edilmiş. Ayrıca bakım ve onarım ve trafik sıkışıklığından kaynaklanan maliyetlerde de yılda 7 milyon dolar azalma görülmekte. Beton yollarda toplam yakıt tüketimi gibi giderlerin toplam değeri ise yılda 36 milyon dolar.”

Türkiye’de yaklaşık 2 bin kilometresi otoyol ve 30 bin kilometresi ise devlet yolu olmak üzere toplam 63 bin kilometrelik bir kara yolu şebekesi bulunduğunu hatırlatan Kaptan, bu yolların sadece 5,5 kilometresinin beton kara yolu olduğuna dikkat çekti.

BETON YOLUN ÖMRÜ 34 YIL

Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Güleryüz, beton yolların daha avantajlı olduğunu kanaatinde. Güleryüz, “Kara yollarında son yıllarda giderek artan bakım–onarım giderleri, Türkiye’nin bu sorunu kendi kaynaklarını daha çok kullanarak akıllı bir şekilde çözmesi gerektiğini gösteriyor.” ifadesini kullandı.

Türkiye’nin beton üretiminde Avrupa birincisi olmasına rağmen, bunun kara yollarına yansımadığını anlatan Güleryüz, şunları söyledi: “Özellikle ağır taşıt trafiğinin yoğun olduğu bölgelerde, beton yolları dikkate almak gerekiyor. Beton yolun ömrü 34 yıl iken, asfalt yolun ömrü 17 yıldır. Performans açısından da beton yollar asfalt yola göre çok üstündür. Bu nedenle artık bunun kaçınılmaz olduğu gerçektir.”

MALZEMEDEN ÇALINTI ASFALTI ÖLDÜRÜR

Güney Asfalt Genel Müdürü Süleyman Yeyrek ise asfalt yollardaki bozulmaların en büyük sebebinin malzemeden çalma olduğunu iddia etti. Normal şartlarda asfaltın kalitesinin standart olduğuna vurgu yapan Yeyrek, şu bilgileri verdi: “Bazı yollarda ertesi sene bozulma yaşanıyorsa kalitesinde bir sıkıntı vardır. Kara yollarında kalite açısından karot (numune) alınıyor. Ancak bu numune işin başı ve ortasında numune alındığı için ilgili firma tarafından buna göre çalıntı da olabilir. İçinden bütünleştirici malzemeden çalıntı olursa asfalt kalitesiz çıkar. İkinci bir husus ise asfalt yağ, mazot ve tuza dayanmıyor. Özellikle kış aylarında yollar tuzlandığı için aşınıyor.”

KARAYOLLARI: YOLLARI DIŞ ETKENLER BOZUYOR

Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), 2003 – 2012 yılları arasında yapılan 15 bin 239 kilometrelik bölünmüş yolla birlikte toplam 21 bin 340 kilometrelik bölünmüş yol ağı bulunduğunu açıkladı. 2023 hedefinin ise 36 bin 500 kilometre olduğunu belirtti.

Karayolu yapımındaki işlerin, kullanılan malzeme özellikleri, yapım teknikleri, ekipman özellikleri gibi tüm hususların KGM’ce hazırlanan Karayolları Teknik Şartnamesine (KTŞ) uygun olarak yapıldığına dikkat çekilen açıklamada, Türkiye’de asfalt kaplamalı üst yapıların kullanıldığı bildirildi. Açıklamada şöyle denildi: “Yapım ve bakım kolaylığı, ilk maliyetinin daha düşüklüğü, kademeli inşaata ve bütçe olanaklarına göre yapım tekniğine uygun olması gibi nedenlerle asfalt tercih ediliyor. Beton yolların ise uzun ömürlü olması, az bakım gerektirmesine rağmen, bakımının zor olması, geri kazanıma uygun olmaması, hata kabul etmemesi, ileri teknoloji ve yetişmiş işgücü gerektirmesi gibi dezavantajları bulunuyor.”

Kaliteli ve uzun ömürlü yollar için son dönemde yeni bir Bitümlü Sıcak Karışım (BSK) kaplamalı yol hamlesi başlatıldığına işaret edilen açıklamada, “2010 yılı itibari ile Türkiye BSK üretiminde 35.3 milyon ton ile Almanya ve Fransa'nın ardından üçüncü, bitümlü bağlayıcı tüketiminde ise 2.37 milyon ton ile Fransa'nın ardından ikinci sıradadır.” denildi.
Yolların trafik yükü, su, sıcaklık değişimleri, buzlanma ve don gibi çevresel faktörlerin etkisi ile bozulduğuna işaret edilen açıklamada şu bilgilere yer verildi: “Üstyapılar belli bir servis kabiliyetinin altına düşmeyecek şekilde projelendirilmekte. Proje süresi ülkemizde genel olarak sathi kaplamalı yollarda 10 yıl, BSK kaplamalı yollarda ise 20 yıl. Bu sürede meydana gelen çatlama ve oturma gibi bozulmalarda yama, çatlak dolgusu ve ince yüzey kaplaması yapılıyor. Proje süresinde ise esas onarımlar yapılıp, ilave takviye tabakalar uygulanmakta.”

BETON YOLLARIN AVANTAJI ÇOK

Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Güleryüz, beton yolun avantajlarını şöyle sıraladı:
"- Taşıma gücü yüksektir.
- Uzun süreli maliyeti düşüktür.
- Asfalt yollara göre daha az mevsimsel hasara uğrar.
- Her mevsimde ve her koşulda yapılabilir.
- Doğal ve kentsel çevreye zarar vermez.
- Beton yollar daha kısa durma mesafesi sağlar.
- Beton yollar gece görüşünü kolaylaştırır.