Her ne kadar yazma sanatı üzerine bir inceleme yazmamış olsa da, Hemingway birçok mektubunda, makalesinde ve kitabında bunun üzerine pek çok tavsiye vermiştir. 1984 yılında Larry W. Phillips tarafından kitaplaştırılan bu öğütlerin tüm yazar ve tabii ki okurlara hitap edeceğini düşünüyoruz.
Başlamak için tek, sağlam bir cümle yaz
“Bazen yeni bir hikâyeye başladığım ve ilerleyemediğim zamanlarda, ateşin önünde oturur, küçük portakalların kabuğunu alevin eşiğine doğru sıkar ve cızırdayan maviyi seyrederdim. Dikilir ve Paris’in çatılarının üzerinden dışarı bakar ve şöyle düşünürdüm: ‘Endişelenme. Daha önce de yazdın ve şimdi de yazacaksın. Tek yapman gereken tek bir sağlam cümle yazmak. Bildiğin en gerçek cümleyi yazmak.’ Eninde sonunda o sağlam cümleyi yazar ve oradan devam ederdim. Bu şekilde kolay olurdu çünkü bildiğim veya gördüğüm veya başkasının söylediğini duyduğum tek, gerçek bir cümle daima olurdu. Detaylı şekilde yazmaya başladığımda veya birini ya da bir şeyi tanıtırken, bu süslemeleri ve bezemeleri kesip atabileceğimi ve yazmış olduğum ilk, gerçek, basit ve kendini ifade eden cümleyle başlayabileceğimi öğrendim.” Bir sonraki adımda ne olacağını hâlâ biliyorken yazmayı bırak
Durmak ve bir kuyudan su almak arasında fark var: Hemingway’e göre istikrarlı şekilde ilerleme kaydetmek için günlük yazma kotasını doldurmaktansa hayal gücünün kuyusunu asla boşaltmamak çok daha önemliydi.
“İyi giderken ve bir sonraki adımda ne olacağını biliyorken durmak daima en iyi yöntemdir. Roman yazarken bunu her gün yaparsanız, asla tıkanıklık yaşamazsınız. Bu size söyleyebileceğim en değerli şey, o yüzden aklınızda tutmaya gayret edin.” Çalışmadığın zamanlar hikâyenin üzerinde düşünme
Bir Esquire makalesinde Hemingway, Paris Bir Şenliktir'i yazarken yaşadığı deneyimleri şöyle anlatır:
“Yazdığım zamanlar, yazdıktan sonra okumak benim için gerekliydi. Eğer üzerinde düşünmeye devam ederseniz, ertesi gün yazmaya devam etmeden evvel yazdığınız şeyi kaybedebilirsiniz. Spor yapmak, vücuden yorulmak, sevdiğim kişiyle sevişmek gerekliydi. Bu her şeyden daha iyiydi. Fakat sonrasında, kendimi boşalmış hissettiğinde, bir daha yapabilecek hale gelene değin işi düşünmemek veya onun hakkında endişelenmemek için okumak gerekliydi. Yazma kuyumu asla boşaltmamam ve daima kuyunun diplerinde bir şeyler kalmışken durup, onu besleyen kaynakların geceleyin onu doldurmasına izin vermem gerektiğini zaten öğrenmiştim.” Tekrar çalışma zamanı geldiğinde, o ana kadar yazdıklarını okuyarak işe başla
Hemingway sürekliliği tutturmak için daha fazla şey yazmadan evvel o ana değin yazdıklarını okuyarak işe başlamayı bir alışkanlık haline getirmiş ve 1935’teki Esquire makalesinde bunu şöyle açıklamış:
“En iyisi, her gün başlamadan evvel yazdığınız her şeyi okumak, okurken düzeltmek ve önceki gün bıraktığınız yerden devam etmektir. Çok uzadığı ve her gün bunu yapamadığınız zaman her gün iki ya da üç bölüm okuyun, sonra her hafta baştan okuyun. Böylece onu tek bir parça haline getirmiş olursunuz.” Duyguyu tanımlama!
Hayatı iyi gözlemlemenin iyi yazmak için elzem olduğunu söyleyen Hemingway, harici olayları izleyip dinlemenin yanı sıra bu olayların kişide bıraktığı duyguyu fark edip onu takip etmenin ve ona neyin sebep olduğunu bulmanın çok önemli olduğunu belirtir.
Duyguya sebep olan somut eylemi veya hissiyatı belirleyebildiğiniz ve hikâyenizde doğru ve tam şekilde sunduğunuz zaman, okurlar da aynı duyguyu hissedecektir, der Hemingway. Kalem kullan
Mektup veya dergi makaleleri yazarken daktilo kullanan Hemingway “ciddi” işleri için kalemi tercih etmiş ve şöyle demiş:
“Yazmaya başladığınızda çok keyif alırsınız ve okur hiçbir şey almaz. O yüzden daktilo kullanabilirsiniz de; çünkü daktiloyla iş daha kolaydır ve daha çok keyif alırsınız. Yazmayı öğrendikten sonra tüm hedefiniz her şeyi, her algıyı, görüntüyü, hissi, yeri ve duyguyu okura aktarmak olur. Bunu yapmak için yazdığınız şey üzerinde çalışmanız gerekir. Kalemle yazdığınız takdirde, okurun almasını istediğiniz şeyi alıp almadığını anlamak için üç şansınız olur: ilk olarak okurken, sonra daktilo ederken ve yine kontrol ederken. Kalemle yazmanız size yazınızı geliştirmeniz için üçte birlik bir şans tanır. Bir vurucu için .333 harika bir ortalamadır. Aynı zamanda yazıyı daha kolay iyileştirmeniz için onu daha akışkan tutar.” Kısa ve öz yaz
Hemingway, “daktiloya hayır demeyi asla öğrenememiş” yazarları hakir görür. Editörü Maxwell Perkins’e yazdığı 1945 tarihli bir mektubunda şöyle der:
“Gettysburg Söylevi’nin bu kadar kısa olması kazara değildir. Düz yazının kuralları uçuşun, matematiğin ve fiziğin kuralları gibi değişmezdir.”
Daha fazlasını arayanlar için:
Ünlü Yazarlardan Çiçeği Burnunda Yazarlara Tavsiyeler
