Pers İmparatorluğu kurucusu, tarihi ve haritası nedir? Pers İmparatorluğu ne zaman ve nerede kuruldu, nasıl yıkıldı?

Tarihte Pers İmparatorluğu iki bölümde incelenir. Bunlardan ilki Antik Dönem olarak adlandırılan ve Ahameniş Hanedanı ile başlayan süreçtir. Bu süreç Sasani Hanedanlığı ile son bulmuştur. Modern Dönem olarak adlandırılan ikinci bölümü ise 1501 yılında Şah İsmail ile başlar ve 1925 yılında İran Devleti kurulana kadar devam eder. 1925 senesinde Rıza Şah tahta çıktığında Pers imparatorluğu dağılır. İmparatorluk tarihi için uzun olan bu sürede Persler pek çok yönden dünyayı etkiler ve büyük eserler bırakır.

Pers İmparatorluğu ne zaman kuruldu?

Pers imparatorluğu günümüz İran topraklarında milattan önce 500 yılında kurulmuştur. Değişen hanedanlıklarla milattan sonra 20. yüzyıla kadar egemenlikleri devam etmiştir. Pers İmparatorluğu kurucusu Büyük Kyros’tur. Kyros’un dedesi hayvancılıkla uğraşan göçebe kabilelerden birinin lideriydi. O dönemde korunma ve bağımsızlık için Medlere vergi ödeniyordu. Kyros’un hükümdarlığında ve sonraki süreçte Medler, Babil ve Lidya gibi güçlü krallıklar yıkıldı ve tek bir bayrak altında toplanıldı. Bu şekilde Pers İmparatorluğu tarihi Akamenid imparatorluğu ile M.Ö 500 yılında başladı. Yaklaşık iki yüzyıllık bir sürede bu imparatorluk kültür, sanat, din konularında önemli bir merkez haline geldi.

Pers İmparatorluğu haritası incelendiğinde ulaşılan en geniş sınırların Hindistan’da bulunan İndus Vadisi'nden Balkanlara kadar geniş bir coğrafyaya yayıldığı görülür. Büyük Kyros, Pers İmparatorluğunu kısa zamanda büyük bir güç hâline getirdi. İndus vadisiyle birlikte tarihte büyük önem taşıyan Nil Vadisi ve Mezopotamya gibi bölgeleri tek başına yönetti.

Pers İmparatorluğu özellikleri nedir?

Pers İmparatorluğunun kurucusu Kyros’un birden çok dil ve dinden oluşan bir imparatorluk kurması modern dünya devletlerini de etkilemiştir. Dünyadaki en büyük arkeolojik alanlardan biri olan Persepolis, Büyük Darius döneminde inşa edilmiştir. Bu görkemli alanın sanatsal olarak başarılı olmasının yanında konumu da özenle seçilmiştir. Persepolis, erişimi zor bir bölgede yer alır. Bu kent, 1979 yılında UNESCO dünya mirası listesine eklenmiştir. Bu etkileyici büyük imparatorluğun özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Pers imparatorluğu sınırları en geniş olduğu dönemde hükümdar olan Büyük Darius, standart para ve ağırlık birimlerini oluşturdu.
• Resmî dil Akamenid dili yapıldı.
• Gelişmiş bir yol ağıyla ulaşım sistemi kuruldu.
• İmparatorluğun altın çağını yaşadığı Darius döneminde Avrupa, Asya ve Afrika arasında yollarla birlikte iletişim sistemi de geliştirildi.
• Dünyanın ilk posta servisi çalışmaya başladı.
• Metal işçiliğinde iyi oldukları bilinen Persler, aynı zamanda kaya oymacılığı, heykel ve mimarlık gibi sanatlarda da ilerlemişti.
• Dönemlerinde diğer sanat merkezlerini de kazanmalarıyla farklı uygarlıklardan etkilendiler.
• Diğer uygarlıkların etkisiyle yeni bir üslup geliştirdiler.
• Savaşçılık özellikleriyle bilinen Persler, yaptıkları heykel ya da kaya oyma eserlerinde genellikle savaş konularından esinlendiler.
• Savaşçıları öven eserleri ön planda kullandılar.
• Pers imparatorluğu ilk krallarından itibaren kültürel ve dini hoşgörü politikaları izledi.
• Babil ve Mısır gibi medeniyetlerin kaynaklarında Perslerin hoşgörülü yaklaşımdan bahsedildi.
• Pers imparatorları ele geçirdikleri bölgelerde kültüre saygı duydular. Bunu göstermek için krallar fethedilen ülkelerin kralları gibi giyindi.
• Üç farklı kıtada toprak sahibi olan Persler Anadolu, Mısır, Mezopotamya ve Yunan kültürlerinden etkilendi.
• Darius döneminde imparatorluk büyüdüğü için "satrap" adı verilen eyalet sistemi kuruldu.
• Dünyanın en eski tek tanrılı dinlerinden biri olan Zerdüştlük ilk Pers İmparatorluğunun dinidir.
• Zerdüştlük inanışı Pers mitolojisinin temelini oluşturur. Bu mitolojide net sınırlarla ayrılan iyi ve kötü anlatılır. Pers kralları dindar Zerdüştlerdi.
• Pers imparatorluğu 36 karakterden oluşan çivi yazısını kullandı.

Pers imparatorluğu yıkılışı nasıl olmuştur?

M.Ö. 480 yılında başarısız olan Yunanistan işgali Pers İmparatorluğunun gerilemesine yol açtı. Masraflardan dolayı halkın ödediği vergiler artırıldı. Bu dönemde Akamenidlerin gelişmesi ve ilerlemesi durdu. M.Ö. 330 yılında ise Büyük İskender’in işgali ile Akamenid Hanedanlığı son buldu. Sonraki hükümdarlar Kyrus’un dönemindeki sınırlara tekrar ulaşamadı.