BİZE ULAŞIN
Tarihte Pers İmparatorluğu iki bölümde incelenir. Bunlardan ilki Antik Dönem olarak adlandırılan ve Ahameniş Hanedanı ile başlayan süreçtir. Bu süreç Sasani Hanedanlığı ile son bulmuştur. Modern Dönem olarak adlandırılan ikinci bölümü ise 1501 yılında Şah İsmail ile başlar ve 1925 yılında İran Devleti kurulana kadar devam eder. 1925 senesinde Rıza Şah tahta çıktığında Pers imparatorluğu dağılır. İmparatorluk tarihi için uzun olan bu sürede Persler pek çok yönden dünyayı etkiler ve büyük eserler bırakır.
Pers imparatorluğu günümüz İran topraklarında milattan önce 500 yılında kurulmuştur. Değişen hanedanlıklarla milattan sonra 20. yüzyıla kadar egemenlikleri devam etmiştir. Pers İmparatorluğu kurucusu Büyük Kyros’tur. Kyros’un dedesi hayvancılıkla uğraşan göçebe kabilelerden birinin lideriydi. O dönemde korunma ve bağımsızlık için Medlere vergi ödeniyordu. Kyros’un hükümdarlığında ve sonraki süreçte Medler, Babil ve Lidya gibi güçlü krallıklar yıkıldı ve tek bir bayrak altında toplanıldı. Bu şekilde Pers İmparatorluğu tarihi Akamenid imparatorluğu ile M.Ö 500 yılında başladı. Yaklaşık iki yüzyıllık bir sürede bu imparatorluk kültür, sanat, din konularında önemli bir merkez haline geldi.
Pers İmparatorluğu haritası incelendiğinde ulaşılan en geniş sınırların Hindistan’da bulunan İndus Vadisi'nden Balkanlara kadar geniş bir coğrafyaya yayıldığı görülür. Büyük Kyros, Pers İmparatorluğunu kısa zamanda büyük bir güç hâline getirdi. İndus vadisiyle birlikte tarihte büyük önem taşıyan Nil Vadisi ve Mezopotamya gibi bölgeleri tek başına yönetti.
Pers İmparatorluğunun kurucusu Kyros’un birden çok dil ve dinden oluşan bir imparatorluk kurması modern dünya devletlerini de etkilemiştir. Dünyadaki en büyük arkeolojik alanlardan biri olan Persepolis, Büyük Darius döneminde inşa edilmiştir. Bu görkemli alanın sanatsal olarak başarılı olmasının yanında konumu da özenle seçilmiştir. Persepolis, erişimi zor bir bölgede yer alır. Bu kent, 1979 yılında UNESCO dünya mirası listesine eklenmiştir. Bu etkileyici büyük imparatorluğun özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
M.Ö. 480 yılında başarısız olan Yunanistan işgali Pers İmparatorluğunun gerilemesine yol açtı. Masraflardan dolayı halkın ödediği vergiler artırıldı. Bu dönemde Akamenidlerin gelişmesi ve ilerlemesi durdu. M.Ö. 330 yılında ise Büyük İskender’in işgali ile Akamenid Hanedanlığı son buldu. Sonraki hükümdarlar Kyrus’un dönemindeki sınırlara tekrar ulaşamadı.
