BİZE ULAŞIN
Can ve mal güvenliğini tehdit eden doğal afetlerden biri de tsunamidir. Deniz ve okyanusa kıyısı olan bölgelerin bazıları tsunami riski ile karşı karşıyadır. Tsunami, deniz ve okyanuslarda meydana gelen deprem sonucu oluşarak tehlike yaratan yıkıcı bir doğal afettir. Dünyada denize ve okyanusa kıyısı olan alanlarda ortaya çıkan büyük çaplı bir tsunami, insanların ve yaşam alanlarının zarar görmesine neden olur.
Tsunami, Pasifik Okyanusu ve çevresinde büyük risk oluşturur. Ülkemizde Marmara Denizi, Ege Denizi ve Akdeniz çevresinde tarihe adını yazdırmış tsunami felaketleri yaşanmıştır. Tsunaminin oluşmasında iklimlerin çok etkisi olmasa da genellikle tropikal iklimlerde daha sık rastlandığı görülür.
Okyanus ve denizlerin tabanında gelişen deprem ya da volkan patlaması gibi nedenlere bağlı olarak yaşanan taban çökmesi sonucu, yıkıcı doğal afetlerden biri olan tsunami yaşanır. Tektonik olaylar yani zemin kayması neticesinde denize geçen aşırı enerji, uzun periyotlu deniz dalgalarına sebep olur. Tsunami başka bir ifade ile ‘sismik deniz dalgaları’ olarak tanımlanır.
Tsunaminin yaşanmasının ardından büyük zararlar ortaya çıkar. Bu zararların büyük bir kısmı tamir edilemez büyüklükte olur. Dünyanın denize ve okyanusa kıyısı olan birçok yerinde karşılaşılabilecek bu doğal afet, tarih boyunca birçok can ve mal kaybına sebep olmuştur. Aynı zamanda ülke bütçelerini de olumsuz yönde etkileyerek ciddi maddi kayıplar yaşanmasına neden olmaktadır. Ülkenin gelişimi açısından olumsuz etkileri bulunur.
Deniz ya da okyanusun tabanında bir deprem veya volkan patlaması neticesinde tsunami etkileri ortaya çıkabilir. Bu olaylar okyanusun dibindeki suyu yüzeye doğru iter ve iki yönde ilerler.
Tsunami bazı durumlarda ise kıyılara ulaşınca kilometrelerce yol alabilir. Bu dalgalar açık denizlerde saatte 800 kilometreyi bulur. Ancak bu süre zarfında boyları çok uzun olmaz. Suyun derin olmayan yerlerine ulaşınca dalgaların hızı azalır. Hızı bir anda azalmaya başlayan dalga, iyice yükselmeye başlar. Dalgaların boyu bazı zaman içinde 30 metreye kadar çıkabilir.
Yaşanan bazı tropikal kasırgalarda, büyük alçak basınç alanları oluşur. Fırtınalar sebebi ile denizin fazla yükselmesi durumunda tsunami ortaya çıkabilir. Yaşanan ufak çaplı tsunamiler, can ve mal kaybına sebep olmazken bazı büyük çaplı tsunamiler çok sayıda kişinin zarar görmesine sebep olur.
Tsunami sıklıkla Pasifik Okyanusu ve çevresinde yaşanan bir doğal afettir. Pasifik Deprem Kuşağı, tsunamiye neden olan depremlerin %81'inin kaynağını oluşturur. Bu doğal afet sadece deniz ve okyanus kıyılarında ya da adalarda yaşanır. Türkiye’de ise Marmara Denizi ile kıyısı olan İstanbul ve İzmit, Ege Denizi ile kıyısı olan İzmir ve Akdeniz ile kıyısı olan İskenderun ve Fethiye civarında tsunami felaketi ile karşı karşıya kalınmıştır.
Dünyada Los Angeles, Tokyo, San Francisco, Seattle, New York, Lizbon, Barcelona, Napoli, Nice, Pire, İskenderiye, Jakarta, Sydney şehirleri başta olmak üzere birçok denize ve okyanusa kıyısı olan şehirde tsunami riski oldukça yüksektir.
Dünya genelinde denize ve okyanusa yakın olan bölgelerde yaşanan bir doğal afet olan tsunami, çok sayıda insanın ve yaşam alanının zarar görmesine neden olur. Son yıllarda da bazı bölgelerde çok sık görülmeye başlayan tsunami, insanlar için oldukça endişe verici bir doğa olayıdır. Dünyada yaşanan ve ciddi kayıplara yol açan tsunamilerin çoğu Pasifik Okyanusu ve çevresinde oluşur. Bunun en büyük nedeni, Pasifik Okyanusu'nun çoğunlukla su ile kaplı olan bir levha üzerinde olmasıdır.
Ayrıca bu bölgeleri depremlerin %81’inin oluştuğu “Pasifik Deprem Kuşağı” da etkiler. Tsunami, sadece deniz ve okyanus kıyılarında ya da adalarda görülen bir doğa olayıdır. 2011 yılında Japonya’da, 2010 yılında Şili’de, Hint Okyanusu ve çevresinde görülen felaketler başta olmak üzere son 10 yıl içinde tsunami çok sık görülmüştür. Bu bölgelerde tsunamiler çok sık yaşanır ancak küçük çapta olanlar can ve mal kaybı açısından risk taşımazlar.
Her yıl Japonya’da küçük çaplı tsunamiler yaşanır. Tüm dünya genelinde ise 1975-2000 yılları arasında yaşanan çok sayıda büyük çaplı ve binlerce kişinin ölümüyle sonuçlanan tsunami felaketleri kayıt altına alınmıştır.
