Trabzon'daki Ayasofya Müzesi'nin Ibadete Açılması Tartışması

Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın "İnşallah en kısa zamanda Trabzon Ayasofya Camisi'ni hep beraber ibadete açarız" sözleriyle gündeme getirdiği Trabzon'daki Ayasofya Müzesi'nin yüzyıllarca cami olarak kullanıldığı belirtildi.

Trabzon Müftüsü Veysel Çakı, AA muhabirine yaptığı açıklama, Ayasofya Müzesi'nin camiye dönüştürülüp dönüştürülmeyeceğine devletin karar vereceğini ifade ederek, "Devletimiz, ilgili kuruluşlar Ayasofya'yı cami haline getirirse bundan müftülük olarak mutluluk duyarız. Kilise de olsa cami de olsa ibadethanedir burası" dedi.

Bugün yörede Müslümanların daha fazla olduğunu kaydeden Çakı, "Orası cami olarak hizmet verirse üzerimize düşeni yaparız. Hazırlığımızı yapıp oranın ibadethane olarak fonksiyonunu yerine getirmesi için ne gerekiyorsa yaparız" diye konuştu.

Çakı, Ayasofya'nın Trabzon'un Fatih Sultan Mehmet tarafından fethinin ardından cami olarak kullanıldığını, daha sonra müzeye dönüştürüldüğünü belirterek, "Olaya orada bir camiye ihtiyaç var mıdır ya da yok mudur diye bakmamak lazım. Fatih Sultan Mehmet, Trabzon'u fethettiğinde orayı camiye çevirmiştir, onun hatırasının canlandırılması ve vasiyetinin yerine getirilmesi olarak bakılması gerekir" dedi.

-"Osmanlı, fethettiği bölgenin en büyük kilisesini camiye çevirmiş"-

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Temel Öztürk de Osmanlı'nın alt yapısını İslamiyetten alan fetih politikası çerçevesinde fethedilen bölgelerin en büyük kilisesini camiye çevirdiğini söyledi.

Bu çerçevede Trabzon'un fethi sonrası Yenicuma Mahallesi'ndeki kilisenin camiye dönüştürüldüğünü, İstanbul'da da Ayasofya Kilisesi'nin camiye dönüştürüldüğüne işaret eden Öztürk, aynı politikanın devamı olarak küçük kiliselerin de camiye çevrildiğini belirtti.

Öztürk, Trabzon'daki Ayasofya Kilisesi'nin de uzun süre cami olarak kullanıldıktan sonra müzeye dönüştürüldüğünü kaydederek, "Tarihte atalarımızın camiye çevirdiği, ibadethane olarak kullanılan yapıların yine asli gayelerine hizmet etmesi ve ibadethane olarak kullanılması yerinde olur" dedi.

-Trabzon Ayasofya Kilisesi-

Trabzon Valiliği ile İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü kaynaklarından derlenen bilgilere göre, halen müze olarak kullanılan Ayasofya Mahallesi'ndeki Trabzon Ayasofya Kilisesi, Trabzon İmparatorluğu krallarından 1. Manuel Komnenos zamanında (1238-1263) inşa edilmiş.Fatih Sultan Mehmet'in 1461'da Trabzon'u fethinin ardından camiye çevrilen ve vakıf eseri olan Ayasofya, 1. Dünya Savaşı yıllarında sırasıyla depo, hastane ve cami olarak kullanılmış. 1958 ile 1962 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburg Üniversitesi'nin iş birliğiyle restore edilen tarihi yapı 1964'ten sonra müze olarak ziyarete açılmış. Evliya Çelebi'nin önem verdiği yapılar arasında bulunan, 1868'de harabe olan Ayasofya, aynı tarihlerde Bursalı Rıza Efendi'nin teşvikiyle onarılmış. Geç Bizans dönemi kiliselerinin güzel bir örneği olan yapı, yüksek bir merkezi kubbeye sahip.

Yapıdaki taş plastiklerde, Hristiyan sanatının yanı sıra Selçuklu Dönemi İslam sanatının etkileri görülüyor. Binanın güney cephesinde Adem ile Havva'nın yaratılışı kabartma olarak anlatılıyor. Güney cephedeki kemerin kilit taşı üzerinde Trabzon'da 257 yıl hüküm süren Komnenoslar'ın sembolü olan tek başlı kartal motifi bulunuyor. Hazreti İsa'nın doğumu, vaftizi, çarmıha gerilişi ve kıyamet gününün betimlendiği yapının ana kubbesinin alt kısmında çok renkli mermerden yapılmış yer mozaiği bulunuyor. Fresklerde İncil'den alınmış konular işleniyor. Kubbedeki ana tasvir ise Hazreti İsa'nın tanrısal yönünü aksettiren Pantacrator İsa'dır. Bunun altında bir kitabe kuşağı, daha altta ise melekler frizi bulunuyor. Pencere aralarında 12 havari tasvir ediliyor.