Çevre ve sağlık dostu yemek alışkanlıkları: Et tüketimini azaltmanın 5 kolay yolu

Birleşmiş Milletler’in 2025 raporlarına göre, hayvancılık sektörü küresel ısınmayı hızlandıran en büyük faktörlerden biri. Ortalama bir insan, sadece haftada bir gün et tüketimini azaltarak yılda 100 kg CO2 emisyonunu önleyebilir. Ayrıca, et üretiminde kullanılan su ve arazi kaynakları, bitki bazlı gıdalara kıyasla çok daha fazla. Et tüketimini azaltmak, sadece çevre için değil, aynı zamanda sağlık ve bütçe için de kazançlı bir adım.

1. HAFTADA BİR "ETSİZ PAZARTESİ" UYGULAYIN

Etsiz Pazartesi, dünya çapında popüler bir hareket. Haftanın bir gününü tamamen bitki bazlı yemeklere ayırarak hem çevresel etkinizi azaltabilir hem de yeni tarifler keşfedebilirsiniz.

Nasıl Yapılır?

• Kahvaltıda yulaf lapası veya avokado tost deneyin
• Öğle yemeği için mercimek çorbası veya nohut salatası hazırlayın
• Akşam yemeğinde sebzeli kinoa bowl ya da mantarlı risotto yapın

Faydası: Haftada bir gün et yememek, karbon ayak izinizi %10'a kadar düşürebilir. Üstelik bu, mutfakta yaratıcılığınızı artırmanın eğlenceli bir yolu.

2. ET YERİNE BAKLAGİL VE SEBZE PROTEİNLERİNİ TERCİH EDİN

Et, protein açısından zengin olsa da baklagiller ve sebzeler de aynı besin değerini sunabilir. Nohut, mercimek, fasulye ve bezelye gibi gıdalar hem çevre dostu hem de cüzdan dostu.

Nasıl Yapılır?

• Köfte yerine mercimek köftesi yapın
• Tacos veya burrito doldururken kıyma yerine siyah fasulye kullanın
• Sebzeli körilerde tofu veya kaju fıstığı ekleyin

Faydası: Baklagiller, et üretimine kıyasla çok daha az su ve enerji tüketiyor. Örneğin, 1 kg sığır eti için 15.000 litre su gerekirken, 1 kg mercimek için bu rakam sadece 1.250 litre.

3. PORSİYONLARI KÜÇÜLTÜN VE ETİ GARNİTÜR YAPIN

Eti tamamen bırakmak zorunda değilsiniz; porsiyonları azaltmak bile büyük fark yaratır. Tabağınızın merkezine sebzeleri koyun ve eti yan malzeme olarak kullanın.

Nasıl Yapılır?

• Makarna sosunda kıyma miktarını yarıya indirip mantar veya rendelenmiş havuç ekleyin
• Izgara menülerinde et yerine bol sebze şişleri hazırlayın
• Pilav veya salatalarda eti küçük parçalar halinde serpiştirin

Faydası: Daha az et tüketimi, su kaynaklarının korunmasına ve ormansızlaşmanın azalmasına katkıda bulunur. Ayrıca, sebze ağırlıklı yemekler lif açısından zengin olduğu için sindirimi destekler.

4. YEREL VE MEVSİMSEL ÜRÜNLERE YÖNELİN

Et tüketimini azaltırken, yerel ve mevsimsel gıdaları tercih etmek karbon ayak izinizi daha da düşürür. İthal gıdalar uzun mesafeler kat ettiği için çevreye zarar verebilir.

Nasıl Yapılır?

• Yaz aylarında domates, salatalık ve karpuz gibi yerel ürünleri bolca kullanın
• Semt pazarlarından alışveriş yaparak yerel üreticileri destekleyin
• Mevsim dışı ithal meyve-sebze yerine dondurulmuş veya konserve alternatifleri değerlendirin

Faydası: Yerel gıdalar, nakliye emisyonlarını azaltır ve yerel ekonomiyi güçlendirir. Haziran 2025’te Türkiye’de taze şeftali, kiraz ve kabak gibi ürünler tam mevsiminde.

5. YEMEK ATIKLARINI AZALTARAK BİLİNÇLİ TÜKETİM YAPIN

Et tüketimini azaltmanın bir diğer yolu, mutfakta israfı önlemek. Planlı alışveriş ve yemek hazırlığı, gereksiz et tüketimini engeller.

Nasıl Yapılır?

• Haftalık yemek planı yapın ve sadece ihtiyacınız kadar et alın
• Artan yemekleri değerlendirin; örneğin, kalan tavuğu çorba veya salata için kullanın
• Et suyu yapmak için kemikleri saklayın ve sebze artıklarıyla birlikte değerlendirin

Faydası: Gıda israfı, küresel sera gazı emisyonlarının %8’inden sorumlu. Atıkları azaltmak, hem çevreyi korur hem de bütçenize katkı sağlar.