BİZE ULAŞIN
Lastik aşınması sadece zamanla değil, araçta meydana gelen bazı teknik sorunlar sebebiyle de ortaya çıkar. İşte bizde lastik aşınma tiplerini ve nedenlerini sizler için araştırdık. Lastik aşınması neden olur? Kaç tip aşınma vardır?
Otomobil için büyük önem arz eden lastikler farklı nedenlerden kaynaklı aşınabilir. Lastiklerin kontrolü özen ve dikkat gerektiren bir konudur. Aracın sıvı bakımlarının kontrolünü yaptığınız gibi lastik aşınma durumlarını da kontrol etmek gerek. İşte lastik aşınma çeşitleri.
Lastik hava basınçları, sıcaklığa göre değişkenlik gösterebilir. Bu durumda lastiğin farklı noktaları aşınma gösterebilir. Örneğin; eğer ki lastikleriniz çok fazla şişirilmiş ise, yer ile temasını lastiğin orta bölümü sağlayacaktır. Yanaklar yere çok daha az temas ettiği için, lastiğin orta bölümünde aşınma çok daha fazla olacaktır.
Bir diğer senaryo ise lastik hava basıncının düşük olması. Lastik hava basıncınız düşük ise, bu kez lastiğinizin yanak kısmı daha çok yer ile temas halinde olacaktır. Bu durumda lastiğinizin yanak kısımları çok çabuk eskiyecektir.
Kamber açısını anlatmak için kısa bir özet geçmek gerekirse; araca önden baktığınızda lastiklerin 90 derece dik açıyla yere bastığını düşünelim. Eğer ki bu durumda aracın lastiğinin üst kısmı araçtan uzaklaşıyor ise, bunun adı “Pozitif Kamber”olur. Eğer ki lastiklerin üst kısmı araca yaklaşıyor ise, bu “Negatif Kamber” olarak adlandırılır. Farklı bir açıdan anlatılmak gerekirse, aynı aksın üzerinde bulunan lastiklerin üst kısımlarının birbirilerine yaklaşmasına negatif kamber denir, üst kısımlarının birbirinden uzaklaşmasına pozitif kamber denir.
Negatif ve pozitif kamber açıları aşırıya kaçılmadığı sürece otomobilinize zarar vermez. Ama bir söz vardır ya hani “Her şeyin fazlası zarar.” İşte bu sebepten dolayı aşırıya kaçmadan bu ayarlar ile oynanabilir.
Kamber açısıyla belli oranlarda oynama yapmak mümkündür. Ancak, teker ekseninden 1-2 dereceden fazla oynamak lastiğin aşınmasına sebep olur. Bu ayarların iyi yapılması oldukça önemlidir. Araç yüklü olduğu durumda negatif kaster durumu ortaya çıkabilir. Tabi ki bu açı ayarının yapılmasının belkide en önemli sebebi aracın yol tutuşunu daha iyi pozisyona getirilmesidir. Yüklü durumda negatif kamber durumu ortaya çıkmaz ise, virajlarda aracın lastik açısının pozitife dönmesi gerçekleşebilir. Bu durumda araç yol tutuş konusunda kabiliyetini kaybedebilir. Bir başka konu ise negatif kamber açısının 1-2 derecenin üzerinde olması durumudur. Bu durumda lastikler tehdit altına girer. Lastiklerin iç kısmı dışından daha çabuk aşınır. Normalde aracın tüm ağırlığı tabana yayılmalıdır. Açının 1-2 dereceden fazla olması tüm yükün lastiğin iç kısmına yayılmasına sebep olur. Çevremizde çok kez negatif kamber açısının abartıldığı örnekleri görebiliyoruz. Ancak bu durum aracı belli bir dereceye kadar viraj avcısı yapar. Bu açıdan daha fazlası lastiğin iç kısmının olduğundan daha kısa sürede aşınmasına sebep olur. Aracın tüm gücünün lastiğin tabanıyla aktarılması engellenir. Böylece bir güç kaybı da otomobilde yaşanır.
Bu tarz kamber kullanımı ülkemizde son zamanda çok yaygın değil. Ancak sizi eskilere götürelim. Skoda’nın bir dönem modellerinde bu kamber açısı sıkça eleştirilmişti. Hatta halk arasında “Skoda Bacak” isimlendirilmesi bile yapılmıştır. Bu tarz kamber sizi sürüş sıraısnda tehlikeye sokabilir. Tehlikenin sebebi ise azalan yol tutuş kabiliyetidir. Bu açıta sürüşler özellikle virajlarda aracın yol tutuş kabiliyetini azaltmaktadır. Bu da sürüş güvenliğini tehlikeye sokmaktadır. Sürüş güvenliğinin yanı sıra aracın alt takım ve argümanlarına zarar verir. Pozisyonu gereği süspansiyonların açısı değişir ve bu sistemin çok kısa sürede arıza vermesine sebep olur. Gelelim diğer zararlarına. Pozitif kamber, aracın lastiklerine de zarar vermektedir. Negatif kamberin tam tersi oranda lastiklerin dış kısmının daha hızlı aşınmasına sebep olur. Standart olarak ağırlığın lastik kısmının tabanına yayılması sağlanmalıdır. Ancak aşırı pozitif kamber sebebiyle tüm yük lastiğin en dış kısmına binmektedir. Ayrıca yine aşırı negatif kamberde olduğu gibi, güç lastiğin tamamen taban alanından alınmaz. Sadece dış yanak kısmında güç alınabilir. Bu sebepten dolayı güç kaybı da yaşanır. Peki, bu kamber açısı nerelerde tercih edilir? Genelde tarımda kullanılan traktörlerin ön lastiklerinde bu açı tercih edilir. Bu açı sayesinde aracın direksiyonu daha rahat kontrol edilebilir.
Toe açısı, lastiklerin ön kısımlarının birbirilerine olan uzaklık veya yakın olma durumunda gerçekleşen açılardır. Eğer ki her iki lastiğin ön kısmı içeri bakıyorsa bu açıya Toe-in denir. Eğer ki dışarıya bakıyorsa Toe-out denir.
• Lastiklerin aşınma şekli içten dışa doğru olur. Bu şekilde aşınma direksiyon sisteminde zarar verebilir.
• Toe-out açı durumunda ise lastikler dıştan içe doğru aşınır
• Güç tam kapasite ile yere aktarılamaz
• Yakıt tüketimi fazlalaşır.
• Yol tutuşta önemli problemler oluşur
• Süspansiyon sistemi zamanından önce arızalanır
• Alt takım argümanları çok çabuk eskir
