Lozan Antlaşması maddeleri ve tarihi nedir, Türkiye açısından önemi nedir? Lozan Barış Antlaşması sonuçları nelerdir?

İsviçre’nin Lozan kentinde imzalanmasıyla bu ismi alan Lozan Barış Antlaşması, Türkiye için bağımsız bir devletin doğuşunu sağlayan önemli bir kazanımdır. Sevr Antlaşmasının ağır maddeleri burada ülkeler arasında çözümlenmiştir ve dünya devletlerine duyurulmuştur. Bu sebeple ülkemiz açısından önemli sonuçları olan bir antlaşmadır. Birbirinden farklı pek çok konuda maddelere sahip Lozan Barış Antlaşması ile Türkiye özerk ve bağımsız bir yönetime sahip olmuştur.

Lozan Antlaşması nedir?

Kurtuluş Savaşı zaferinin devamı olma özelliğini taşıyan Lozan Antlaşması, Atatürk’ün deyişiyle Türk tarihinin dönüm noktasıdır. Bu antlaşmayla Sevr Antlaşması feshedildi ve Türkiye Cumhuriyeti, özellikle itilaf devletleri ve devamında dünya tarafından tanınmış oldu. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu antlaşması olarak nitelendirilen bu antlaşma ile barış ortamı sağlandı. Türkiye’nin sınırları da büyük oranda bu antlaşma ile belirlenmiş oldu. Lozan Barış Antlaşması maddeleri tek bir metinde bulunmaz. Antlaşmada esas antlaşma ile on yedi ayrı sözleşme bir arada yer alır. Asıl antlaşma 143 maddeden oluşur. Bu maddelerdeki konular şu şekilde sıralanabilir:

• Siyasi içerikli konular (1-45. maddeler)
• Mali konular (46-63. maddeler)
• Ekonomik hükümler (64-100. maddeler)
• Sağlık ve ulaşım sorunları (101-143. maddeler)

Lozan Antlaşması ne zaman imzalandı?

Osmanlı Devleti’nin Sevr antlaşması ile kaybettiği toprakların yeniden kazanıldığı Lozan Antlaşması tarihi 24 Temmuz 1923’tür. Görüşmeler 20 Kasım 1922 tarihinde başlamıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin görevlendirdiği temsilciler ile itilaf devletleri arasındaki görüşmeler sonucunda anlaşmaya varılmıştır. Antlaşma için giden lozana katılan heyetin başında İsmet İnönü bulunur. Mudanya müzakerelerindeki başarılarından dolayı İsmet İnönü, Hariciye Vekili olan Yusuf Kemal yerine bu göreve getirilmiştir. Dışişleri Bakanı olarak Lozan Antlaşmasında yer almıştır.

Lozan Antlaşması nerede imzalandı?

Birinci Dünya Savaşı’nın ardından oluşan anlaşmazlıkları çözmek için yapılan Lozan Barış Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan Kentindeki Rumine sarayında imzalanmıştır. Bu antlaşmaya birçok ülke katılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti ile Lozan Antlaşmasına imza atan diğer ülkeler:

• Birleşik Krallık
• İtalya
• Fransa
• Japonya
• Romanya
• Yunanistan
• Bulgaristan
• Portekiz
• Yugoslavya
• Belçika

Lozan Barış Antlaşmasının Türk devleti açısından önemi nedir?

Mevcut sınırların korunduğu Lozan Antlaşması Türkiye’nin bağımsızlığının tanındığı bir antlaşmadır. Lozan Antlaşması maddeleri ile Türkiye çeşitli konularda haklar kazanmıştır. Antlaşmanın Türk devleti açısından önemli noktaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Türkiye Cumhuriyeti’nin resmî olarak tanınması
• Sevr Antlaşmasının feshedilmesi
• Kapitülasyonların kaldırılması
• Batılı devletlerle ilişkilerin gelişmesi
• Barışın sağlanması
• Askerî zaferlerin siyasi başarıyla sonuçlandırılması
• Ülke sınırlarının Irak hariç belli olması
• Türkiye’nin savaş tazminatı ödememesi

Lozan Barış Antlaşması sonuçları nedir?

Lozan Antlaşması maddeleri incelendiğinde farklı konularda sonuçlara ulaşıldığı görülür. Lozan Barış Antlaşması sonuçları kısaca şu şekilde özetlenebilir:

• Daha önceden Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması'ndaki sınırlar kabul edilmiştir.
• Irak sınırında anlaşma sağlanmadığı için bu konu ileri bir tarihte Türkiye ile İngiltere arasında görüşülecektir.
• İtalya’nın Türk sınırına yakın adaları silahsızlandırıldı. Gökçeada ve Bozcaada dışındaki adalar İtalya’da kaldı.
• Kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı.
• Lozan Barış Antlaşması’nda azınlık "Müslüman olmayanlar vatandaşlar" şeklinde tanımlanmıştır. Antlaşmada tüm azınlıklar Türk uyruklu kabul edilmiştir ve ayrıcalık tanınmayacağı belirtilmiştir.
• İtilaf Devletleri savaş tazminatlarından vazgeçmiştir.
• Osmanlı Devleti'nin borçları, Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılan devletlerin arasında paylaştırılmıştır.
• Yabancı okulların Türkiye’nin oluşturduğu kanunlarla eğitime devam etmesi kararlaştırıldı.
• Türkiye’deki boğazlarla ilgili bir kurul oluşturulmasına karar verildi. Başkanı Türk olan bu kurul Milletler Cemiyeti tarafından tanındı. Bu şekilde askerî olmayan gemilerin barış zamanında boğazlardan geçişi onaylandı. Bu madde daha sonra imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile değiştirildi.