Türk ve Arap toplumları arasında karşılıklı etkileşimler sonucu bu iki toplumun dilleri de etkilenmiştir. Türkçenin kelime haznesinde çok sayıda Arapça kökenli kelime bulunur. Yabancı kökenli kelimeler aynen veya Türkçeleşerek dile girmiş ve Türkçede kendine derin bir yer kazanmıştır. Mahalle de yabancı kökenli olmasına rağmen zamanla Türkçeleşen ve dile yerleşen kelimelerdendir. Mahalle kelimesi Arapça “ḥll” kökünden gelen “maḥalla(t)” sözcüğünden dilimize girmiştir.
Türk Dil Kurumuna göre mahalle kelimesinin anlamları şu şekildedir:
- Bir şehrin bir kasabanın, büyükçe bir köyün bölündüğü parçalardan her biri.
- Bu parçalarda oturan insanların tamamı.
Mahalle kelimesi bu anlamların dışında "mahalleyi ayağa kaldırmak" deyiminde de kullanılır. Bu deyim "bağırıp çağırarak konu komşuyu tedirgin etmek" anlamına gelir. Mahalle kelimesi aynı zamanda farklı kelimelerle birleşerek birleşik kelimeler de oluşturur. "Mahalle arası", "mahalle bekçisi", "mahalle kahvesi" gibi kelimeleri örnek verebiliriz. Mahalle kelimesinin geçtiği cümle örnekleri kurmak gerekirse:
- İkisinin kavgası tüm mahalleyi ayağa kaldırdı.
- O kadar sinirli bir şekilde bağırmıştı ki sesi tüm mahalleyi ayağı kaldırmaya yetti.
- Mahalle arasında bir kafe keşfetmişti, kahveleri o kadar güzelmiş ki her gün oraya gidiyordu.
- O adama mahallenin delisi derlerdi ama adam herkesten daha akıllıydı.
- Mahalle arkadaşlarıyla öyle derin bağı vardı ki evlenip o mahalleden gitmiş olsa da hâlâ ara sıra arkadaşlarıyla görüşürdü.
Eş anlamlı kelimeler aynı veya benzer anlamları taşırlar fakat Türkçede her kelimenin anlamsal eşi bulunmayabilir. Özellikle yabancı kökenli kelimeler Türkçenin anlamsal olarak ihtiyaç duyup alabildiği kelimeler olduğu için bu duruma daha sık rastlanabilir. Dilimize Arapçadan giren mahalle kelimesinin eş anlamlısı olan sözcük yoktur.
Mahallenin eş anlamlıları ile örnek cümleler
Mahalle, dilimize Arapçadan giren ve zamanla Türkçenin fonetiğine uygun hâle gelen bir kelimedir. Fakat mahallenin eş anlamlısı olan bir kelime dilimizde yoktur. Mahalle kelimesinin eş anlamı olmadığı için örnek cümleler kuramayız. Fakat mahalle kelimesinin kullanıldığı örnek cümleler verilmek gerekirse:
- Karşı mahallemizde oturduğu için her gün okula beraber giderdik.
- Eski mahallemdeki dostlarımı o kadar özlüyorum ki.
- Belediyemiz sayesinde mahallemiz tertemizdi.
- Yaptığı aşureyi tüm mahalle sakinlerine dağıttı.
- Aşağı mahalledeki kadın bugün bize tekrar uğradı.